Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng

Bạn đang xem: Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng tại hkmobile.vn

Tây Tiến là khúc tráng ca đầy hào hùng về người lính Tây Tiến. Các em hãy cùng tham khảo những mẫu Phân tích bài thơ Tây Tiến dưới đây để có những cảm nhận trọn vẹn nhất về vẻ đẹp kiêu hùng, quật cường cùng tình yêu nước, quyết tâm trong đấu tranh bảo vệ hòa bình, tự do của những người lính Tây Tiến.

Mục Lục bài viết:
1. Bài mẫu số 1
2. Bài mẫu số 2
3. Bài mẫu số 3
4. Bài mẫu số 4
5. Bài mẫu số 5
6. Bài mẫu số 6
7. Bài mẫu số 7
8. Bài mẫu số 8

Đề bài: Phân tích bài thơ Tây Tiến của thi sĩ Quang Dũng

Những bài văn phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng trong Văn Học lớp 12 hay nhất

 

1. Phân tích bài thơ Tây Tiến, bài mẫu số 1:

Tự nhiên núi rừng Tây Bắc thơ mộng trữ tình là thế nhưng ẩn sau đó là vẻ hoang vu với đầy những nguy hiểm đang rình rập. Trước cảnh hùng vĩ của nước non, hình tượng người lính Tây Tiến của Quang Dũng hiện lên như một tượng đài bất tử, mang vẻ đẹp vừa hùng tráng vừa tài hoa lãng tử của những người con Hà thành. Bài thơ Tây Tiến đã tái tạo chân thực lại sự tàn khốc của chiến tranh, những gian lao vất vả nhưng mà người lính phải trải qua trên chặng đường kháng chiến. Thế nhưng chưa bao giờ họ lùi bước trước khó khăn thử thách, những người lính lớn lao đó vẫn sống sáng sủa yêu đời và đấu tranh quả cảm kiên cường.

Quang Dũng (1921 – 1988) tên thật là Bùi Đình Diệm, quê gốc ở Hà Tây (nay là Hà Nội). Ông là người nghệ sĩ đa tài vừa viết văn, làm thư lại biết cả vẽ tranh, soạn nhạc. Thế nhưng nhắc tới Quang Dũng trước hết phải một thi sĩ tài hoa, giọng thơ ông vừa hồn nhiên, tinh tế lại ko kém phần lãng mạn hào hoa, đặc thù là lúc ông viết về người lính Sơn Tây của mình. Những sáng tác chính của ông gồm có: Mây đầu ô (1986), Thơ văn Quang Dũng (1988). Năm 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác, tại Phù Lưu Chanh ông đã viết nên bài thơ Nhớ Tây Tiến sau đổi tên thành Tây Tiến và được in trong tập thơ Mây đầu ô.

Mở đầu bài thơ tác giả đã tái tạo lại quang cảnh tự nhiên miền Tây hùng vĩ, hoang vu nhưng mà mĩ lệ cùng với cuộc hành quân gieo neo của binh đoàn Tây Tiến. Những người lính trẻ chẳng ngại nguy hiểm họ cứ tiến về phía trước với ý thức hồn nhiên, sáng sủa của tuổi xanh :

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! 
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi 
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi 
Mường Lát hoa về trong đêm hơi 
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm 
Hẻo lánh cồn mây, súng ngửi trời 
Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống 
Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi 
Anh bạn dãi dầu ko bước nữa 
Gục lên súng mũ quên mất đời! 
Chiều chiều oai linh thác gầm thét 
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói 
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi ”

Xúc cảm chủ đạo xuyên suốt tác phẩm đó là nỗi nhớ da diết của tác giả lúc nghĩ về những kỷ niệm xưa, tại đơn vị cũ của mình. “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi” câu thơ cất lên như tiếng lòng thi sĩ, tiếng gọi tha thiết đầy tiếc nuối và chứa đựng đầy những hoài niệm trong quá khứ huy hoàng. Thi sĩ nhớ Tây Tiến bằng nỗi nhớ “chơi vơi” thật da diết, mênh mông và sâu nặng. Nỗi nhớ luôn túc trực, bao trùm lên cả ko gian và trái tim người lính.

Bức tranh tự nhiên hiện lên thật sống động với những địa danh “sông Mã”, “Sài Khao”, “Mường Lát”, “Pha Luông”, “Mường Hịch”, “ Mai Châu” đây là những địa danh gắn bó với binh đoàn, là địa bàn hành quân của những người lính Tây Tiến. Một vùng đất xa xôi, hiểm trở nhiều lần tưởng hình như làm lu mờ ý chí đấu tranh của người lính cụ Hồ, “sương lấp đoàn quân mỏi” địa hình núi cao cùng với những lớp sương dày đặc phủ kín lối đi, đoàn quân đang mỏi mệt giờ đây lại phải đối diện với cái lạnh cắt da của Tây Bắc. Địa hình núi non hiểm trở “dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm” đoạn đường đi cũng chẳng bằng vận dễ dàng, có đoạn lên cao mấp mô khúc khuỷu, có lúc lại “thăm thẳm” như vực sâu chỉ cần một phút lơ đãng người lính có thể thiệt mạng ngay tức thì. Sương dày che lấp tầm nhìn, đường đi nhỏ lòng vòng lại thêm sự trơn trượt của mặt đất, đoàn quân vẫn đi trong gieo neo từng hạt mưa phùn rơi xuống phảng phất cái lạnh buốt. Quang Dũng vận dụng nghệ thuật đối lập một cách tài tình để mô tả sự dữ dội của núi rừng Tây Bắc “Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống” những câu thơ sinh động đầy thông minh gợi ra trước mắt người đọc quang cảnh cảnh tự nhiên hùng vĩ, hoang vắng, bí hiểm với đầy rẫy những nguy hiểm “oai linh thác gầm thét”,  đêm đêm “cọp trêu người”.

Quả là một nơi “rừng thiêng nước độc” thế nhưng những trở ngại đó cũng không thể nào cản bước chân người lính, họ vẫn đi với sự quả cảm kiên cường và trong đôi mắt người lính thì miền Tây Bắc lại là một vùng đất thơ mộng trữ tình và chứa chan tình người. Những hình ảnh “hoa về trong đêm hơi”, “mưa xa khơi” thật huyền ảo tạo xúc cảm thư thái, nhẹ nhõm cho người đọc. Người dân miền Tây hiện lên thật giản dị, tình nghĩa, họ gắn bó với cách mệnh, mến thương chở che cho những người lính Tây Tiến.

Bài văn Phân tích bài thơ Tây Tiến rực rỡ nhất

Quang Dũng mô tả tự nhiên núi rừng rộng lớn mênh mông, hiểm trở như thế chính là để làm nổi trội lên hình tượng người lính trên chặng đường hành quân gieo neo, hy sinh của họ. Đoàn quân đã đi ròng rã nhiều ngày liền họ thật sự đã kiệt sức, lúc này đây “đoàn quân mỏi” cần được ngơi nghỉ để lấy lại sức lực, ý thức bước tiếp. Hình ảnh “anh bạn dãi dầu ko bước nữa” là cách nói giảm, nói tránh của Quang Dũng, có những người lính đã hy sinh nơi chiến trường không thể nào bước tiếp cùng với đồng chí. Tác giả nhắc tới cái chết một cách gián tiếp để tránh gây nỗi đau quá thâm thúy, làm giảm đi ý chí đấu tranh của đoàn quân. Những người lính thật đáng khâm phục họ sẵn sàng hy sinh quên mình cho Tổ quốc, họ trẻ trung ngang tàn và rất yêu đời “gục lên súng mũ quên mất đời”. Cái chết nhẹ tựa lông hồng không thể làm người lính run sợ, tâm hồn họ vẫn bay bổng tinh nghịch xen lẫn sự lãng mạn tài hoa.

Những khổ thơ tiếp theo tác giả gợi nhớ về những kỷ niệm đẹp, sâu nặng của tình quân và dân trong những đêm liên hoan tưng bừng náo nhiệt:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc 
Kìa em xiêm áo tự bao giờ 
Khèn lên man điệu nàng e ấp 
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ 

Người đi Châu Mộc chiều sương đó 
Có thấy hồn lau nẻo bờ bến 
Có nhớ dáng người trên độc mộc 
Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa” 

Binh đoàn Tây Tiến gắn bó với chiến trường suốt nhiều năm trời, có biết bao kỷ niệm hằn sâu trong tâm hồn mỗi con người. Sau những ngày đấu tranh vất vả, gian lao “Doanh trại bừng lên hội hoa chúc” những chàng trai cô gái nắm tay nhảy điệu nhạc “e ấp” của dân tộc thiểu số vùng cao. Vẻ đẹp của con người nơi đây thật lung linh, bí hiểm có chút hoang dại làm say đắm tâm hồn biết bao người lính trẻ hào hoa, lãng tử nơi Hà thành. Cùng với đó là cảnh sông nước Tây Bắc một chiều sương thật lãng mạn nhưng phảng phất nét buồn, như nỗi khắc khoải lo lắng của thi sĩ trước vận mệnh của dân tộc, trước tình hình chiến sự đang tới hồi gay cấn quyết liệt.

Đoàn binh tiếp tục cuộc hành quân đấu tranh, những người lính được tác giả khắc họa như những tượng đài hiên ngang bất tử, chân dung họ hiện lên với vẻ đẹp vừa bi tráng lại rất tài hoa, lãng mạn :

“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc 
Quân xanh màu lá dữ oai hùm 
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới 
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm 

Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ 
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh 
Áo bào thay chiếu, anh về đất 
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”

Chất bi tráng lẫm liệt được trình bày với khí thế ngút trời “Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc” đây là một hình ảnh dữ dội và hết sức mạnh mẽ của người lính, dù ở trong rừng sâu đối diện với căn bệnh sốt rét hoành hành, da có xanh nhợt đi vì bệnh tật thì chưa bao giờ họ thôi quyết tâm, kiên cường đấu tranh. Người lính khoác trên mình bộ quân phục màu xanh lá mang theo bao ước mơ, kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng, một quốc gia ko còn bóng quân thù. “Mắt trừng”, “dữ oai hùm” trình bày khí thế ngang tàn, mạnh mẽ làm cho quân địch phải sợ hãi. Thế nhưng đau xót thay, người lính Tây Tiến cũng có lúc thiệt mạng nơi chiến trường “tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ”, những nấm mồ vô danh nơi biên giới họ nằm xuống lúc tuổi đời còn quá trẻ, bỏ lại cả tương lai, bỏ lại cả mẹ già đang trông ngóng nơi quê hương dấu yêu. Người lính thật đáng trân trọng, họ hy sinh cho Tổ quốc nhưng mà chẳng một phút nao núng sợ hãi “chẳng tiếc đời xanh”. Sự ra đi của họ làm cho trời đất phải tiếc thương tiễn đưa, dòng sông Mã lại xuất hiện cuối bài như tấm lòng trân trọng của thi sĩ muốn gửi gắm tiễn đưa người lính ở những phút giây cuối đời, những người lính vô danh đó đã vĩnh viễn nằm lại nơi chiến trường khốc liệt.

Chân dung người lính còn được tác giả mô tả qua vẻ hào hoa, lãng tử. Họ đều là những chàng trai thành thị vì nghiệp lớn nhưng mà rời bỏ nơi nơi phồn hoa đô thị. Những chàng đó đang còn tuổi xanh rộn rực với những mộng tưởng, khát khao yêu đương “gửi mộng qua biên giới”, họ mơ về những cô gái Hà Nội xinh đẹp, dịu dàng như nàng Kiều. Tất cả tạo nên một hình ảnh người lính trẻ trung, yêu đời với những khát khao hạnh phúc mãnh liệt của tuổi xanh.

Đoạn thơ cuối vang lên mạnh mẽ, quyết liệt như lời khẳng định quyết tâm của đoàn binh, đó cũng là lời thề chung thành với tổ quốc sẵn sàng hy sinh vì độc lập dân tộc :

“Tây Tiến người đi ko hứa ước 
Đường lên thăm thẳm một chia phôi 
Người nào lên Tây Tiến mùa xuân đó 
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.”

Người lính Tây Tiến kiên cường, tự tin trình bày một ý thức đấu tranh đầy tâm huyết “người đi ko hứa ước”, họ ra đi chẳng hứa ngày trở lại, đi với khí thế sẵn sàng hy sinh để bảo vệ cho tổ quốc, cho độc lập dân tộc. Dù biết chặng đường có “thăm thẳm” chia phôi thế nhưng người lính đã thề với  quốc gia một lời thề sắc son “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”. Tâm hồn người lính dường như đã vượt qua những ước mơ tư nhân tầm thường, giờ đây họ mang trên vai mình trọng trách sứ mệnh vô cùng to lớn: Sẵn sàng đấu tranh, sẵn sàng hy sinh cho độc lập dân tộc.

Tây Tiến là bài thơ rực rỡ nhất góp phần đưa tên tuổi Quang Dũng lên một tầm cao mới của nghệ thuật. Với ngòi bút tài hoa, lãng mạn của mình Quang Dũng đã xây dựng thành công hình tượng người lính vừa bi tráng vừa tài hoa, hai chất thơ đó ko thể tách rời nhưng mà hoà quyện vào nhau tạo nên sức thu hút cho tác phẩm. Hình tượng tự nhiên hùng vĩ, tráng lệ được xây dựng làm nền góp phần tô đậm vẻ đẹp của người lính Tây Tiến sáng sủa, yêu đời.

——————-HẾT BÀI 1———————

Sau lúc tham khảo phần Soạn bài Tây Tiến và học xong bài thơ này, các em sẽ được yêu cầu phân tích bài thơ Tây Tiến. Để làm tốt đề văn này, các em cần tham khảo các bài văn mẫu như Phân tích khổ 1 bài thơ Tây Tiến hay Phân tích khổ 3 bài thơ Tây Tiến, Phân tích khổ 2 bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng,…
 

2. Bài văn Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng, bài mẫu số 2:

Tây Tiến là bài thơ của người lính nói về người lính – anh Vệ quốc quân thời 9 năm kháng chiến chống Pháp. Quang Dũng vừa cầm súng đánh giặc vừa làm thơ nên thơ ông rất chân thực và hào sảng, dư ba. Bài thơ được Quang Dũng viết vào năm 1948, lúc cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc bước sang năm thứ ba, chặng đường kháng chiến còn đầy thử thách gian lao.
Tây Tiến nói lên nỗi nhớ và niềm tự hào của Quang Dũng về đồng chí thân yêu, cùng vào sinh ra tử một thời trận mạc.
Mở đầu bài thơ là một tiếng gọi làm nao lòng người. Nỗi thương nhớ, nỗi nhớ như nén chặt, bỗng trào dâng:

“Sông Mã xa rồi, Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi”.

Từ “ơi” bắt vần với từ láy “chơi vơi” làm cho âm điệu câu thơ trở thành tha thiết sâu lắng, bổi hổi. Hai chữ “nhớ” như hai nốt nhấn gợi tả nỗi nhớ “chơi vơi” cháy bỏng khôn nguôi. Từ Phù Lưu Chanh ông nhớ dòng sông Mã, nhớ núi rừng miền Tây, nhớ đoàn binh Tây Tiến – một đơn vị quân nhân đã hoạt động tại vùng rừng núi miền Tây Thanh Hóa, Hòa Bình, Sơn La – biên giới Việt Lào trong những năm đầu kháng chiến. Bao kỉ niệm đẹp một thời chinh chiến bỗng sống dậy. Những tên bản, tên mường của rừng xưa núi cũ mến thương hiện về, bỗng trở thành thân thiện thân thiết, làm xao xuyến hồn người chiến sĩ:

“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi.
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”.

Những Sài Khao, Mường Lát… những địa danh vời vợi nghìn trùng từng in dấu chân đoàn chiến binh Tây Tiến. Trong “sương lấp”, trong “đêm hơi” mịt mù, lạnh lẽo, đoàn dũng sĩ đã phải vượt qua những nẻo đường hành quân vô cùng gieo neo. Ngày nối ngày, đêm nối đêm, trải qua bao dãi dầu, “đoàn quân mỏi” giữa cái biển sương mù của núi rừng miền Tây; “đoàn quân mỏi” tưởng như bị “lấp” đi, bị trĩu xuống trong mỏi mệt, gian truân, nhưng thật bất thần, bỗng xuất hiện “hoa về trong đêm hơi”. Cái mỏi mệt, cái gieo neo như đã tiêu tán. Sau thanh bằng liên tục diễn tả cái nhẹ nhõm, cái lâng lâng trong tâm hồn người lính trẻ đi tới đích sau những chặng đường dài hành quân đầy thử thách: “Mường Lát hoa về trong đêm hơi”.
Trận chiến đấu diễn ra thảm khốc giữa núi rừng miền Tây. Những đèo dốc “khúc khuỷu”, “thăm thẳm” chưa từng in dấu chân người! Những “cồn mây hẻo lánh”. Những tầm cao của núi, những chiều sâu của lũng, của suối thử thách chí can trường như chặn bước tiến của đoàn quân:

“Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm,
Hẻo lánh cồn mây súng ngửi trời.
Nghìn thước lên cao nghìn thước xuống
Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”.

Các từ láy: “thăm thẳm”, “khúc khuỷu”, “hẻo lánh” được lựa chọn và sử dụng như những nét khắc, nét vẽ có trị giá tạo hình rực rỡ, làm hiện lên những dốc, những cồn mây nhưng mà thi sĩ và đồng chí phải vượt qua trong những tháng ngày: “áo vải chân ko đi lùng giặc đánh” (Hồng Nguyên). “Súng ngửi trời” là một hình ảnh nhân hóa phản ánh cái ngộ nghĩnh, hồn nhiên trẻ trung và yêu đời của người lính trẻ. Có câu thơ gồm 2 vế tiểu đối, khả năng kiên cường của người chiến sĩ Tây Tiến được đo bằng: “Nghìn thước lên cao / Nghìn thước xuống”. Núi tiếp núi, đèo nối đèo, hết lên cao, lại xuống thấp, đoàn quân đi trong mù sương, trong màn mưa rừng. Từ những đỉnh cao ” nghìn thước”, các chiến binh dõi tầm mắt nhìn xa. Những bản mường, những nhà sàn nhấp nhoáng ẩn hiện. Câu thơ thất ngôn, toàn thanh bằng gợi tả xúc cảm tươi vui, lâng lâng thanh thản dâng lên trong tâm hồn người lính trẻ rất sáng sủa yêu đời lúc dõi nhìn về xa qua màn mưa rừng: “Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”.

Vùng núi Tây Bắc là địa bàn đóng quân và hoạt động của binh đoàn Tây Tiến

Những gì đã xảy ra trên những nẻo đường trường chinh lửa máu và gieo neo đó? Âm điệu câu thơ bỗng trĩu xuống, nao nao:

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa.
Gục lên súng mũ quên mất đời!”.

Hai tiếng “anh bạn” cất lên như một tiếng khóc thầm. Trong gieo neo “dãi dầu”, trong những ngày dài hành quân và đấu tranh, có bao đồng chí thân yêu đã “ko bước nữa” … vĩnh biệt đoàn binh, “quên mất đời”, quên mất đồng chí bạn hữu, nằm lại vĩnh viễn nơi chân đèo, góc núi. Bốn chữ “gục lên súng mũ” trình bày một sự hi sinh vô cùng bi tráng: ngã xuống, gục xuống trên đường hành quân giữa trận đánh lúc súng còn cầm trên tay, mũ còn đội trên đầu. Mặc dù Quang Dũng đã thay thế từ “chết”, từ “hi sinh” bằng cụm từ “ko bước nữa”, “gục lên”…, “quên mất đời!”, nhưng vẫn trào lên nỗi xót xa, tiếc thương. Sự thực chiến tranh xưa nay vẫn thế! Có điều là vần thơ của Quang Dũng tuy nói tới cái chết của người lính nhưng ko gợi ra bi quan, thảm thương trái lại, trong sự tiếc thương có niềm tự hào khẳng định: Vì độc lập, tự do nhưng mà có biết bao chiến sĩ người hùng đã ngã xuống trên các chiến trường, trong tư thế lẫm liệt “gục lên súng mũ…” tương tự.
Cảnh tượng chiến trường đâu chỉ có đèo cao, cồn mây, dốc thẳm, đâu chỉ có mưa nghìn, muỗi rừng vắt núi, nhưng mà còn có biết bao thử thách của rừng thiêng tự nghìn đời mang cái vẻ hoang vu và bí mật, hùng vĩ và uy nghiêm. Chiều nối chiều, đêm tiếp đêm, chiến khu vang động tiếng “gầm thét” của thác, của “cọp trêu người”. Trên một ko gian mênh mông của chốn đại nghìn, từ Pha Luông tới Mường Hịch hoang vu, cái chết đang rình rập dọa nạt. Chốn rừng thiêng ẩn dấu nhiều bí mật “oai linh”, được nhân hóa như tăng thêm phần dữ dội. Thác thì “gầm thét”, cọp thì “trêu người” như để thử thách chí can trường các chiến binh Tây Tiến:

“Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”.

Vượt lên gieo neo, hi sinh, hành trang người lính đầy ắp những kỉ niệm đẹp của tình quân dân. Quên sao được “cơm lên khói”, hương vị đặm đà của “mùa em thơm nếp xôi”. Trong cái hương vị đặm đà của bát cơm tỏa khói, của hương nếp xôi còn quyện theo bao tình sâu nghĩa nặng của bà con dân bản Mai Châu, của “mùa em”. Hai tiếng “nhớ ôi” gợi lên nhiều bâng khuâng, vương vấn, thấm thía và ngọt ngào:

“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Phần thứ hai bài “Tây Tiến” gồm có 8 câu nói về “hội hoa chúc” và những chiều sương cao nguyên Châu Mộc. Giọng thơ man mác, bâng khuâng. Thi sĩ tự hỏi mình “có thấy” và “có nhớ”. Chất tài tử, tài hoa và lãng mạn của những chàng lính chiến được nói tới thật hay trong đêm “hội hoa chúc”. Chữ “kìa” là đại từ để trở từ xa, gợi nhiều ngạc nhiên, tình tứ. Trong ánh lửa đuốc bập bùng, sự xuất hiện những cô gái Mường, cô gái Thái miền Tây Bắc, những cô gái phù-xao Lào trong bộ xiêm áo dân tộc rực rỡ đem lại cho những người lính trẻ đoàn binh Tây Tiến bao thú vui, tình quân dân thắm thiết. Có tiếng khèn “man điệu” của núi rừng, có khúc nhạc du dương “xây hồn thơ”. Có dáng điệu duyên dáng “e ấp” của “nàng”, của những “bông hoa rừng” đang múa xòe, đang múa lăm- vông:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc,
Kìa em xiêm áo tự bao giờ,
Khèn lên man điệu nàng e ấp,
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”.

Chữ “bừng” là một nét vẽ có thần. “Bừng” là sáng bừng lên, cháy rực lên từ những ngọn đuốc trong đêm “hội hoa chúc”. Cũng có tức là tưng bừng rộn ràng qua tiếng khèn “man điệu”, qua giọng hát tình tứ, mê say của bài dân ca Thái, dân ca Lào.
Nhớ Tây Tiến là nhớ tới những chiều sương cao nguyên, nhớ tới những con thuyền độc mộc, nhớ tới “hồn lau nẻo bờ bến”. Nhớ nhiều, nhớ mãi “dáng người trên độc mộc”, nhớ ko bao giờ quên hình ảnh nên thơ “Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa”. Nếu ko sống mạnh mẽ, sống hết mình của đời người lính trẻ một thời trận mạc gian nan thì ko thể nào viết được những vần thơ mang hương sắc núi rừng xa lạ, tươi đẹp và thơ mộng như thế. Âm điệu đoạn thơ trầm bổng lâng lâng như đang ru hồn ta vào cõi mộng. Chất nhạc, chất thơ họa toát lên từ vần thơ, cho thấy tính thẩm mĩ lạ mắt của ngòi bút thơ Quang Dũng, đồng thời khắc họa vẻ đẹp tâm hồn các chiến sĩ Tây Tiến: trong gieo neo và thử thách, trong gian truân và chết chóc, học vẫn sáng sủa và yêu đời, hồn nhiên và mộng mơ.
Đây là một trong những đoạn thơ hay nhất trong bài “Tây Tiến” đã trình bày sự cảm nhận và diễn tả tinh tế, tài hoa vẻ đẹp tự nhiên và tình người, đồng thời lại rất mực hồn nhiên từng làm mê say người đọc:

“Người đi Châu mộc chiều sương đó,
Có thấy hồn lau nẻo bờ bến,
Có nhớ dáng người trên độc mộc,
Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa”.

Phần thứ ba, Quang Dũng đã dựng lên một tượng đài hùng vĩ, bi tráng về đoàn binh Tây Tiến. Đoàn quân luồng rừng đi trong biển sương mù, trong những cồn mây trong màn mưa, vượt qua bao nhiêu núi cao, đèo cao, dốc thẳm, “áo vải chân ko đi lùng giặc đánh”, bỗng bất thần xuất hiện:

“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.

Đoạn thơ ghi lại một cách chân thực, hào hùng cái khốc liệt dữ dội của chiến tranh, của một dân tộc quật khởi đứng lên dùng giáo mác, gậy tầm vông chống lại sắt thép quân thù. Hình tượng thơ được đặt trong thế tương phản đối lập để khẳng định chí khí hiên ngang, người hùng, những tâm hồn với bao mộng mơ tuyệt đẹp. “Đoàn binh ko mọc tóc”, “quân xanh màu lá”, có vẻ tiều tụy, ốm đau vì bệnh sốt rét rừng, nhưng tư thế vô cùng uy phong lẫm liệt: “dữ oai hùm”. Cũng là một cách nói truyền thống trong thơ ca dân tộc ngợi ca sức mạnh Việt Nam: “Tam quân tỳ hổ khí thôn Ngưu” (Phạm Ngũ Lão), “Tỳ hổ ba quân – Giáo gươm sáng chói” (Trương Hán Siêu), “Sĩ tốt kén tay tì hổ – Bề tôi chọn kẻ vuốt nanh” (Nguyễn Trãi), … Và những năm đầu kháng chiến chống Pháp, anh quân nhân Cụ Hồ mang sức mạnh Việt Nam từ nghìn xưa ra tận trận với chí khí lẫm liệt, nếm trải biết bao đắng cay ngọt bùi, bao thiếu thốn gian truân, từng đánh những trận đánh đẫm máu giữa rừng sâu. Quang Dũng đã kế thừa một cách thông minh thơ ca cổ điển dân tộc để viết nên những vần thơ hào sảng tương tự.
Đoàn binh Tây Tiến phần lớn cán bộ và chiến sĩ là thanh niên, học trò, sinh viên của 36 phố phường, nơi nghìn năm văn vật. Là “Những chàng trai chưa trắng nợ người hùng…” ra đi đánh giặc với bao “mộng” và “mơ” tuyệt đẹp:

“Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.

Mộng chiến công. Mộng đánh tan đồn giặc, cướp súng giặc giết mổ giặc. “Mắt trừng” gợi tả tư thế đấu tranh lẫm liệt vô song lúc đánh giáp lá cà, lúc vùng vẫy trong đồn giặc! Đồng thời trong hành trang và trong tâm hồn những người lính trẻ còn mang theo bao giấc mơ tuyệt vời. Nhớ về phố cũ trường xưa, mơ về một tà áo đẹp, một “dáng kiều thơm”, nơi Hà Nội thân yêu.
Câu thơ “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm” trình bày chất tài tử, hào hoa của người lính Tây Tiến. Còn người chiến sĩ trong bài “Đồng Chí” của Chính Hữu, thì nỗi nhớ hướng về ruộng rẫy, về “gian nhà ko mặc kệ gió lung lay”, về giếng nước gốc đa… Nỗi nhớ của anh Vệ quốc quân trong bài thơ “Nhớ” của Hồng Nguyên là cả một mối tình quê trang trải, thắm thiết, sâu nặng, thiết tha:

“Ba năm rồi gửi lại quê hương,
Mái lều gianh,
Tiếng mõ đêm trường,
Luống cày đất đỏ,
Ít nhiều người vợ trẻ
Mòn chân bên cối gạo canh khuya”

Qua đó, ta thấy nỗi nhớ, cái mộng mơ của người lính thời trận mạc là nông dân, hay tiểu tư sản thành thị đều đẹp và đáng yêu vì nỗi nhớ, cái mộng mơ đó đều biểu lộ một tình yêu quê hương thắm thiết. Nếu có người nào đó cho rằng câu thơ của Quang Dũng mang theo cái mộng rớt, buồn rớt, cái đuôi tiểu tư sản… thì mới thật buồn thay. Thời kì và độc giả hơn nửa thế kỉ qua đã khẳng định cái hay riêng của thơ Quang Dũng vì nó góp phần làm phong phú thêm chân dung “anh quân nhân Cụ Hồ” trong kháng chiến chống Pháp.
Cái giá của độc lập, tự do được đo bằng tầm vóc lớn lao và khí phách của dân tộc, được ghi nhận bằng xương máu của nhân dân, nhưng mà trước hết là xương máu của hàng nghìn, hàng vạn người lính trên chiến trường. Cái ý tưởng cao đẹp: “Tổ quốc hay là chết” đã được Quang Dũng trình bày bằng những vần thơ bi tráng lay động lòng người:

“Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh.
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”.

Có biết bao đồng chí thân yêu của thi sĩ đã ngã xuống trong lửa đạn. Với “áo bào thay chiếu” rất bình dị, chẳng có “da ngựa bọc thây” như những tráng sĩ thời xưa, các anh đã thanh thản “về đất”, vĩnh viễn nằm trong lòng mẹ – Tổ quốc thân yêu. Các anh đã “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Hai chữ “về đất” rất thông minh. Tiếng thác sông Mã “gầm lên” vang vọng giữa núi rừng như dội lên trầm hùng trong lòng đồng chí. Nó như tiếng kèn trong bài “Chiêu hồn liệt sĩ”, như loạt đại bác nổ xé trời giữa núi rừng chiến khu, mang sắc thái của một lời thề cao cả, thiêng liêng. Đặt cái chết của những người hùng vô danh giữa một ko gian rộng lớn, giữa một tự nhiên rộng lớn hùng vĩ, câu thơ “tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ” đã làm cho nỗi đau mất mát hi sinh càng thêm mênh mang, càng được nâng lên tầm lẫm liệt, bi tráng. Cao cả hơn nữa là lí tưởng đấu tranh vì độc lập, tự do của Tổ quốc được khẳng định như một lời thề, một niềm tin mãnh liệt: “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”.
“Vóc thi sĩ đứng ngang tầm chiến lũy” (Chế Lan Viên). Những câu thơ trên đây của Quang Dũng thực sự ngang tầm vóc với các chiến sĩ Tây Tiến, với những đồng chí đã bỏ mình vì Tổ quốc, đã oanh liệt hi sinh giữa núi rừng biên thuỳ Việt – Lào. Quang Dũng đã mô tả và ngợi ca người lính Tây Tiến mang chí khí những người hùng vô danh, những người hùng thời đại, ra trận với “tình núi sông”, với quyết tâm “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Họ đã đi tiếp tuyến đường tổ tiên, ông cha, đã đem máu xương ra giữ vững sơn hà xã tắc. Họ đã sống bình dị, yêu đời, biết ước mơ khát khao, rất hồn nhiên sáng sủa. Họ đã sống quả cảm, chết vẻ vang, sẵn sàng đem xương máu và cả “đời xanh” hiến dâng cho nhân dân và quốc gia. Thi sĩ đã làm rung lên niềm tiếc thương, tự hào!
Sau này trong bài thơ “Sông Lào” cũng nói về những “nấm mồ viễn xứ” của những người con ưu tú khắp mọi miền quê, Chế Lan Viên xúc động, nghẹn ngào:

“Tôi qua những con sông Lào đâu chỉ uống vào thơ
Gặp nghìn nấm mộ
Và trăm bản Lào bom Mĩ đốt ra tro!
Ngủ lại Xê-băng-hiên chàng trai nhỏ đất sông Hồng
Ngủ lại Xê-băng-phai là chàng Phú Thọ
Bóng khộp, bóng bằng lăng che mình thay bóng cọ.
Chàng trai Nghĩa Bình ngủ ở Xê – kông
Nén hương thơm lẫn với hương rừng
Những cô gái Lào tới thăm phần mộ
Các anh chưa từng cầm tay và múa lăm – vông…”

Đúng là “Có cái chết hóa thành bất tử” (Tố Hữu). Nhiều thi sĩ Việt Nam, trong đó có Quang Dũng đã viết nên những bài ca nói lên ý chí đấu tranh quả cảm và sự hi sinh oanh liệt của người chiến sĩ Vệ quốc trong thời đại Hồ Chí Minh.
Khổ cuối bài thơ, âm điệu trở thành tha thiết sâu lắng, bổi hổi. Vẫn là tiếng lòng rung lên theo hoài niệm. Biết bao thương nhớ khôn nguôi:

“Tây Tiến người đi ko hứa ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Người nào lên Tây Tiến mùa xuân đó
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”.

Mùa xuân đó, lúc “Tiếng kèn kháng chiến vang dậy non sông” (Hồ Chí Minh), đoàn binh Tây Tiến xuất quân. Họ đã tiến ra sa trường với lời hứa ước: “Nhất khứ bất phục hoàn”. Đó là lời thề, là quyết tâm của cả một thế hệ “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Các anh đã giã từ quê hương. Những người nào còn người nào mất sau những tháng ngày đầy máu lửa? Bạn hữu, đồng chí thân yêu, những người nào đó “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”. Nhưng quê hương vẫn đời đời kiếp kiếp ôm ấp bóng hình anh – người chiến sĩ trong binh đoàn Tây Tiến. Bài thơ đã khép lại nhưng mà âm điệu của nó vẫn bổi hổi vang vọng trong tâm hồn ta.

Có những bài thơ một thời nhưng cũng có một số bài thơ mãi mãi. Thơ hay ko có tuổi cũng như mùa xuân ko tháng ngày. Đó là Đèo Cả của Hữu Loan, là Nhớ của Hồng Nguyên, Đồng chí của Chính Hữu, Tây Tiến của Quang Dũng, và nhiều tác phẩm của các nhà văn, thi sĩ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
Tây Tiến là một trong những bài thơ hay nhất viết về người chiến sĩ cầm súng bảo vệ Tổ quốc, tiêu biểu cho thơ ca Việt Nam thời kháng chiến chống Pháp. Với văn pháp lãng mạn, với cốt cách tài hoa, phong thái hào hùng của thi sĩ – chiến sĩ, Quang Dũng đã chạm khắc vào thời kì, vào thơ ca và lòng người hình ảnh người chiến sĩ vô danh Thăng Long – Hà Nội, của dân tộc Việt Nam người hùng. Trước vong hồn người liệt sĩ, ta thắp lên nén tâm nhang, nghiêng mình với tình cảm hàm ân và kính phục thi sĩ cùng những chiến sĩ vinh quang trong đoàn binh Tây Tiến.

——————-HẾT BÀI 2–——————-

 

3. Bài văn mẫu Phân tích bài Tây Tiến lớp 12, mẫu số 3:

Tây Tiến là một bài thơ xuất sắc, có thể xem là một tuyệt bút của Quang Dũng, xuất hiện ngay trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thi sĩ Trần Lê Văn, người bạn thân, đã từng sống nhiều năm, từng in thơ chung vời Quang Dũng viết về hoàn cảnh Quang Dũng sáng tác bài thơ Tây Tiến như sau:

Đoàn quân Tây Tiến, sau một thời kì hoạt động ở Lào trở về thành lập trung đoàn 52. Đại đội trưởng Quang Dũng ở đó tới cuối năm 1948 rồi được chuyển sang đơn vị khác. Rời xa đơn vị cũ chưa được bao lâu; ngồi ở Phù Lưu Chanh (Hà đông) anh viết bài thơ Tây Tiến.
Khoảng cuối mùa xuân năm 1947, Quang Dũng gia nhập đoàn quân Tây Tiến. Đó là một đơn vị thành lập vào đầu năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với quân nhân Lào, bảo vệ biên giới Việt – Lào, đánh mất dần quân đội Pháp ớ Thượng Lào cũng như miền tây Bắc Bộ Việt Nam. Địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến khá rộng, bao gồm các tỉnh từ Sơn La, Lai Châu, Hoà Bình, miền tây Thành Hoá sang tận Sầm Nưa (Lào) rồi vòng về qua miền tây Thành Hoà. Những nơi này, lúc đó, còn rất hoang vu và hiểm trở, núi cao, sông sâu, rừng rậm, có nhiều thú dữ.

Những người lính Tây Tiến phần đông là thành niên Hà Nội, thuộc nhiều từng lớp không giống nhau, trong đó có cả những học trò, sinh viên (Quang Dũng thuộc vào số này). Sinh hoạt của những người lính Tây Tiến hết sức gieo neo, ốm đau ko có thuốc thang, tử vong vì sốt rét nhiều hơn là vì đánh trận. Tuy vậy, họ dẫn sống rất sáng sủa và đấu tranh rất dũng cảm. Vượt lên trên mọi thử thách khắc nghiệt của chiến tranh và hoàn cảnh sống cực kì gieo neo, họ vẫn giữ được cái cốt cách hào hoa, thành lịch, rất yêu đời và cũng rất lãng mạn.
Bài thơ Tây Tiến có hai đặc điểm nổi trội: cảm hứng lãng mạn và tính chất bi tráng.

Cảm hứng lãng mạn trình bày ở cái tôi tràn đầy tình cảm xúc cảm của thi sĩ. Nó phát huy cao độ trí tưởng tượng, sử dụng rộng rãi những yếu tố thổi phồng và phóng đại, những thủ pháp đối lập để tô đậm cái phi thường, tạo nên ấn tượng mạnh mẽ về cái hùng vĩ và tuyệt mĩ.
Tự nhiên miền Tây, qua ngòi bút lãng mạn của Quang Dũng, được cảm nhận với vẻ đẹp vừa nhiều chủng loại vừa lạ mắt, vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, hoang vu nhưng mà ấm áp. Hình ảnh những cô gái, những con người miền Tây càng tô đậm thêm chất kì bí, thơ mộng của núi rừng. Chất lãng mạn được trình bày chủ yếu cảm hứng hướng tới cái cao cả, sẵn sàng xả thân, hi sinh tất cả cho lí tưởng chung của tập thể, của toàn dân tộc.

Tây Tiến ko hề che giấu cái bi. Nhưng bi nhưng mà ko bi luỵ. Cái bi được trình bày bằng một giọng điệu, âm hưởng, màu sắc tráng lệ, hào hùng. Chất lãng mạn hoà hợp với chất bi tráng, tạo nên vẻ đẹp lạ mắt của bài thơ.

Ngay từ lúc ra đời, Tây Tiến đã được lưu truyền rộng rãi trong quân nhân và những người yêu thơ. Nhưng sau đó, do quan niệm có phần đơn giản và ấu trĩ nên bài thơ này bị coi là mộng rớt, có những rơi rớt của tư tưởng lãng mạn ành hùng kiểu cũ. Vì vậy, trong một thời kì khá dài, Tây Tiến ít được nhắc tới. Mãi tới thời kì Đổi mới, trong xu thế nhìn nhận lại các trị giá văn học, bài thơ Tây Tiến mới được khôi phục lại vị trí của nó trong lịch sử văn học.

Bài thơ gồm bốn đoạn thơ:
Đoạn l: Những cuộc hành quân gieo neo của đoàn quân Tây Tiến và quang cảnh tự nhiên miền Tây hùng vĩ, hoang vu và dữ dội.
Đoạn 2: Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng.
Đoạn: Chân dung của người lính Tây Tiến.
Đoạn 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây.

Mạch liên kết giữa các đoạn của bài thơ là mạch xúc cảm. tâm trạng của thi sĩ. Bài thơ được viết trong một nỗi nhớ da diết của Quang Dũng về đồng chí, về những kỉ niệm của đoàn quân Tây Tiến gắn liền với quang cảnh tự nhiên miền Tây hùng vĩ, hoang vu, đầy thơ mộng. Bài thơ là những kí ức của Quang Dũng về Tây Tiến; những kí ức, những kí niệm được tái tạo lại một cách tự nhiên, kí ức này gọi kí ức khác, kỉ niệm này khơi dậy kỉ niệm khác như những đợt sóng tiếp nối nhau. Ngòi bút tinh tế và tài hoa của Quang Dũng đã làm cho những kí ức đó trở thành sống động và người đọc có cảm tưởng đang sống cùng với thi sĩ trong những hồi ức đó.
Xúc cảm chủ đạo xuyên suốt bài thơ là một nỗi nhớ (2) da diết, bao trùm lên cả ko gian và thời kì:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”

Nỗi nhớ đơn vị cũ trào dâng, ko kìm nén nổi, thi sĩ đã thốt lên thành tiếng gọi. Hai chữ “chơi vơi” như vẽ ra trạng thái cụ thể của nỗi nhớ, hình tượng hoá nỗi nhớ; khơi nguồn cho cảnh núi cao, dốc sâu, vực thẳm, rừng dày, … liên tục xuất hiện những câu thơ sau:

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm.
Hẻo lánh cồn mây, súng ngửi trời
Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống
Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”

Khổ thơ này là một chứng cớ trong thơ có hoạ (thi trung hữu hoạ) (3). Chỉ bằng bốn câu thơ, Quang Dũng đã vẽ ra một bức tranh hoành tráng diễn tả rất đạt sự hiểm trở và dữ dội, hoang vu và hẻo lánh của núi rừng miền Tây – địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến. Hai câu thơ đầu, những từ đầy trị giá tạo hình khúc khuỷu, thăm thẳm, cồn mây, súng ngửi trời đã điền tả thật đắc địa sự hiểm trở, trùng điệp và độ cao vút trời của núi đèo miền Tây. Hai chữ “ngửi trời” được dùng rất hồn nhiên và cũng rất táo tợn, vừa ngộ nghĩnh, vừa có chất tinh nghịch của người lính. Núi cao tưởng chừng chạm mây, mây nổi thành cồn “hẻo lánh”. Người lính trèo lên những ngọn núi cao dường như đang đi trên mây, mũi súng chạm tới đỉnh trời. Câu thứ ba như bẻ đôi, diễn tả dốc núi vút lên, đổ xuống gần như thẳng đứng, nhìn lên cao chót vót, nhìn xuống sâu thăm thẳm. Đọc câu thứ tư, có thể tưởng tượng cảnh những người lính tạm ngừng chân bên một dốc núi, phóng tầm mắt ngang ra xa qua một ko gian mịt mùng sương rừng, mưa núi, thấy nhấp nhoáng những ngôi nhà như đang bồng bềnh trôi giữa biển khơi.
Bốn câu thơ này phối hợp với nhau, tạo nên một âm hưởng đặc thù. Sau ba câu thơ được vẽ bằng những nét gân guốc, câu thứ tư được vẽ bằng một nét rất mềm mại (câu thứ tư toàn thành bằng). Quy luật này cũng giống như cách sử dụng những gam màu trong hội hoạ: giữa những gam màu nóng, tác giả sử dụng một gang màu lạnh làm dịu lại như xoa mát cả khổ thơ.

Sự trùng điệp của núi đèo miền Tây trong bài thơ Tây Tiến làm gợi nhớ tới mấy câu thơ trong Chinh phụ ngâm: “Hình khe thế núi xa gần, – Đứt thôi lại nối, thấp đà lại cao”. Còn sự hoang vu và hiểm trở của nó lại gợi nhớ tới câu thơ trong bài Thục đạo nan của Lí Bạch: “Đường xứ Thục khó đi, khó hơn cả lên trời xanh” (Thục đạo chi nan, nan ư thướng thanh thiên!).
Cái vẻ hoang dại, dữ dội, chứa đầy bí mật gớm ghê của núi rừng miền Tây được thi sĩ tiếp tục khai thác. Nó ko chỉ được mở ra theo chiều ko gian nhưng mà còn được khám phá ở cái chiều thời kì, xoành xoạch là mối đe doạ kinh khủng đối với con người:

“Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”

Cảnh núi rừng miền Tây hoang vu và hiểm trở, qua ngòi bút Quang Dũng, hiện lên với đủ cả núi cao, vực sâu, dốc thẳm, mưa rừng, sương núi, thác gầm, cọp dữ,… Những tên đất lạ (Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch), những hình ảnh giàu trị giá tạo hình, những câu thơ nhiều vần trắc đọc lên nghe vất vả, nhọc nhằn được xoa dịu bằng những câu có nhiều vần bằng ớ cuối mỗi khổ thơ, đã phối hợp với nhau thật ăn ý, làm hiện hình nên toàn cầu khác thường vừa nhiều chủng loại, vừa lạ mắt của núi rừng miền tây tổ quốc.
Đoạn thơ kết thúc đột ngột bằng hai câu thơ:

“Nhớ ôi Tây Tiến thơ lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Cảnh tượng thật đầm ấm. Sau bao nhiêu gieo neo băng rừng, vượt núi, lội suối, trèo đèo, những người lính tạm ngừng chân, được ngơi nghỉ ở một bản làng nào đó, quây quần bên những nồi cơm đang bốc khói. Khói còn ngun ngút và hương thơm lúa nếp ngày mùa xua tan vẻ mỏi mệt trên gương mặt những người lính, khiến họ tươi tỉnh hẳn lên. Hai câu thơ này tạo nên một cảm giác êm dịu, ấm áp, sẵn sàng tâm thế cho người đọc buồi sang đoạn thơ thứ hai.

Mai Châu trở thành vùng đất gắn bó với mỗi người lính Tây Tiến

Đoạn thơ thứ hai mở ra một toàn cầu khác của miền Tây. Cảnh núi rừng hoang vu hiểm trở, dữ dội lùi dần rồi khuất hẳn để bất thần xuất hiện vẻ mĩ lệ, thơ mộng, duyên dáng của miền Tây. Những nét vẽ bạo, khỏe, gân guốc ở đoạn thơ đầu, tới đoạn thơ này được thay bằng những nét mềm mại, uyển chuyển, tinh tế. Ngòi bút tài hoa của Quang Dũng cũng được bộc lộ rõ nhất trong đoạn thơ này.
Hồn thơ lãng mạn của Quang Dũng bị thu hút trước những vẻ đẹp mang màu sắc bí hiểm của con người và cảnh vật nơi xứ lạ, phương xa. Cảnh đó, người đó được hiện lên trong một khoảng thời kì làm nổi lên rõ nhất vẻ lung linh, huyền ảo của nó: cảnh một đêm liên hoan lửa đuốc bập bùng và cảnh một buổi chiều sương phủ trên sông nước mênh mang.
Cảnh một đêm liên hoan văn nghệ của những người lính Tây Tiến có đồng bào địa phương tới góp vui được mô tả bằng những cụ thể rất thực nhưng mà cũng rất mộng, rất ảo:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc.
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”

Cả doanh trại “bừng sáng”, tưng bừng, sôi nổi hẳn lên lúc đêm văn nghệ mở đầu. Trong ánh sáng lung linh của lửa đuốc, trong âm thanh réo rắt của tiếng khèn, cả cảnh vật, cả con người đều như ngả nghiêng, bốc men say, ngây ngất, rộn rực. Hai chữ “kìa em” trình bày một cái nhìn vừa ngỡ ngàng, ngạc nhiên, vừa mê say, vui sướng. Nhân vật trung tâm, vong hồn của đêm văn nghệ là những cô gái nơi núi rừng miền Tây bất thần xuất hiện trong những bộ xiêm áo lộng lẫy (“xiêm áo tự bao giờ”), vừa e thẹn, vừa tình tứ (“nàng e ấp”) trong một vũ điệu đậm màu sắc xứ lạ (“man điệu”) đã thu hút cả hồn vía những chàng trai Tây Tiến.
Nếu cảnh một đêm liên hoan đem lại cho người đọc ko khí mê say, ngây ngất, thì cảnh sông nước miền Tây lại gợi lên được cảm giác mênh mang, mờ ảo:

“Người đi Châu Mộc chiều sương đó
Có thấy hồn lau nẻo bờ bến
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa”

Ko gian dòng sông trong một buổi chiều giăng mắc một màu sương. Sông nước, bờ bến lặng tờ, hoang dại như thời tiền sử. Trên dòng sông đậm màu sắc cổ tích, huyền thoại đó, nổi trội lên dáng hình mềm mại, uyển chuyển của một cô gái Thái trên chiếc thuyền độc mộc. Và như hoà hợp với con người, những bông hoa rừng cũng “đung đưa” làm duyên trên dòng nước lũ.
Ngòi bút tài hoa của Quang Dũng ko tả nhưng mà chỉ gợi cảnh vật tự nhiên xứ sở qua ngòi bút của ông như có hồn phảng phất trong gió, trong cây (“có thấy hồn lau nẻo bờ bến”). Ông ko chỉ làm hiển hiện lên trước mắt người đọc vẻ đẹp của tự nhiên nhưng mà còn gợi lên cái phần thiêng liêng của cảnh vật.

Đọc, phân tích Tây Tiến, ta như lạc vào toàn cầu của nả đẹp, toàn cầu của cõi mơ, của âm nhạc (4). Bốn câu thơ đầu ngân nga như tiếng hát, như nhạc điệu cất lên từ tâm hồn ngây ngất, say mê của những người lính Tây Tiến. Hơn ở đâu hết, trong đoạn thơ này, chất thơ và chất nhạc hoà quyện với nhau tới mức khó nhưng mà tách biệt. Với ý nghĩa đó, Xuân Diệu hợp lí lúc cho rằng đọc bài thơ Tây Tiến, ta có cảm tưởng như ngậm âm nhạc trong mồm.
Trên cái nền hùng vĩ, hiểm trở, dữ dội của núi rừng (ở đoạn một) và duyên dáng, thơ mộng, mĩ lệ của miền Tây (ở đoạn hai), tới đoạn thơ thứ ba, hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến xuất hiện vời một vẽ đẹp đầy chất bi tráng:

“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”

Quang Dũng đã lựa chọn, đã tinh lọc những nét tiêu biểu nhất của những người lính Tây Tiến để tạc nên bức tượng đài tập thể nói chung được gương mặt chung của cả đoàn quân. Cái bi và cái hùng là hai chất liệu chủ yếu của bức tượng đài, chúng hoà quyện, xâm nhập vào nhau, nương tựa, nâng đỡ nhau tạo nên vẻ đẹp bí tráng – thần thái chung của cả bức tượng đài.
Thơ ca thời kì kháng chiến lúc viết về người lính thường nói tới căn bệnh sốt rét hiểm nghèo. Chính Hữu trong bài Đồng chí đã trực tiếp mô tả căn bệnh đó:

“Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi”

Còn Tố Hữu, lúc vẽ chân dung anh vệ quốc quân trong bài Cá nước với những hình ảnh thật cụ thể: “Giọt giọt mồ hôi rơi, – Trên má anh vàng nghệ” cũng ko quên tác động của thứ bệnh quái ác đó. Quang Dũng trong Tây Tiến ko hề che giấu những gieo neo, khó khăn, những căn bệnh hiểm nghèo và sự hi sinh lớn lao của người lính. Chỉ có điều, tất cả những cái đó, qua ngòi bút của ông, ko được mô tả một cách trần truồng nhưng mà qua một cái nhìn đậm màu sắc lãng mạn. Những cái đầu ko mọc tóc của những người lính Tây Tiến đâu phải là hình ảnh ly kì, giật gân, thành phầm của trí tưởng tượng xa vắng thực tiễn của thi sĩ nhưng mà chứa dựng một sự thực nghiệt ngã. Những người lính Tây Tiến, người thì cạo trọc đầu để thuận tiện lúc đánh nhau giáp lá cà với địch, người thì bị sốt rét tới rụng tóc, trọc đầu. Cái vẻ xanh xao vì đói khát, vì sốt rét của những người lính, qua cái nhìn của Quang Dũng vẫn toát lên về uy phong, dữ dằn của những con hổ nơi rừng thiêng. Sự uy phong lẫm liệt đó còn được trình bày qua ánh mắt tức giận (mắt trừng gửi mộng) của họ. Những người lính Tây Tiến, qua ngòi bút của Quang Dũng, ko phải là những người khổng lồ ko tim. Cái nhìn nhiều chiều của Quang Dũng đã giúp ông nhìn thấy xuyên qua cái vẻ oai hùng, dữ dằn hình thức của họ là những tâm hồn, những trái tim rộn rực, khát khao yêu đương (“Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”). Tương tự, trong khổ thơ này, Quang Dũng đã tạc nên bức tượng đài tập thể những người lính Tây Tiến ko chỉ bằng những đường nét khắc họa dáng vẻ bên ngoài nhưng mà còn trình bày được cả toàn cầu tâm hồn bên trong đầy mộng mơ của họ.

Ngòi bút của Quang Dũng lúc dựng lên hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến ko hề nhấn chìm người đọc vào cái bi thương, bi luỵ. Cảm hứng của ông mỗi lúc chìm vào bi thương lại được nâng đỡ bằng đôi cánh của hình tượng, của ý thức lãng mạn. Chính vì vậy nhưng mà cái bi thương được gợi lên qua hình ảnh những nấm mồ chiến sĩ tản mạn nơi rừng hoang biên giới lạnh lẽo, xa xôi, một mặt, đã được giảm nhẹ đi nhiều nhờ những từ Hán Việt cổ truyền; trang trọng: “Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ”; mặt khác, chính cái bi thương đó cũng lại bị mờ đi trước lí tưởng quên mình, xả thân vì Tổ quốc của những người lính Tây Tiến (“Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”). Họ có vẻ tiều tuỵ, tàn tạ trong hình hài nhưng lại chói ngời vẻ đẹp lí tưởng, mang dáng dấp của những tráng sĩ thuở xưa, coi cái chết nhẹ như lông hồng. Sự thực bi thương: những người lính Tây Tiến gục ngã bên đường ko có tới cả manh chiếu để che thân, qua cái nhìn của Quang Dũng, lại được bọc trong những tấm áo bào sang trọng (5). Cái bi thương đó vợi đi nhờ cách nói giảm (anh về đất), và rồi bị át hẳn đi trong tiếng gầm thét dữ dội của dòng sông Mã:

“Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.”

Trong âm hưởng vừa dữ dội, vừa hào hùng của tự nhiên đó, cái chết, sự hi sinh của người lính Tây Tiến ko bi luỵ nhưng mà thấm đẫm ý thức bi tráng.
Giọng điệu chủ đạo của đoạn thơ thứ ba này trang trọng, trình bày tình cảm đau thương vô hạn và sự trân trọng, kính cẩn của thi sĩ trước sự hi sinh của đồng chí.
Bài thơ khép lại bằng bốn câu thơ, một lần nữa, tô đậm thêm ko khí chung của một thời Tây Tiến, ý thức chung của những người lính Tây Tiến. Nhịp thơ chậm, giọng thơ buồn, nhưng vong hồn của đoạn thơ thì vẫn toát lên vẻ hào hùng:

“Tây Tiến người đi ko hứa ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi.
Người nào lên Tây Tiến mùa xuân đó
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.”

Cái ý thức “một đi ko trở lại” (nhất khứ bất phục hoàn) thấm nhuần trong tư tưởng và tình cảm của cả, đoàn quân Tây Tiến. Tâm hồn, tình cảm của những người lính Tây Tiến vẫn gắn bó máu thịt với những ngày, những nơi nhưng mà Tây Tiến đã đi qua. “Tây Tiến mùa xuân đó” đã thành thời khắc một đi ko trở lại.
Lịch sử dân tộc sẽ ko bao giờ lặp lại cái thời mộng mơ, lãng mạn, hào hùng tới nhường đó trong một hoàn cảnh khó khăn, gieo neo, khốc liệt tới tương tự.

——————-HẾT BÀI 3–——————

 

4. Bài văn mẫu Phân tích Tây Tiến của thi sĩ Quang Dũng, mẫu số 4

Quang Dũng là thi sĩ tiêu biểu của chùm thơ chiến sĩ. Với lời thơ hào hùng, lãng mạn những sáng tác của ông đều để lại âm vang trong lòng người đọc cho tới tận ngày nay. Và “Tây Tiến” là một trong những tác phẩm như thế.

Tây Tiến là tên của một đoàn quân với đa số là những chàng trai sinh viên hà thành. Đoàn quân được thành lập đầu năm 1947 và đại đội trưởng ko người nào khác chính là Quang Dũng. Cuối 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác. Tại làng Phù Lưu Chanh, ông viết bài thơ” Nhớ Tây Tiến” sau in trong “Mây đầu ô” đổi tên thành Tây Tiến. Nổi trội của tác phẩm là cảm hứng lãng mạn và bi tráng của từng câu thơ. Mở đầu tác phẩm là nỗi nhớ triền miên trải dài.

“Sông Mã xa rồi, Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”

Tác giả gọi tên dòng sông Mã- một nhân chứng theo suốt bước chân hành quân của đoàn quân. Quang Dũng nhớ về đồng chí, “nhớ về rừng núi”. Nỗi nhớ đó cứ cồn cào, da diết để rồi bật lên thành tiếng gọi “Tây Tiến ơi”. Rực rỡ nghệ thuật của hai câu thơ đầu chính là cách gieo vần “ơi” và từ láy “chơi vơi”. Bằng sự thành công của rực rỡ đó, thi sĩ đã diễn tả hết được nỗi lòng của mình. Nỗi nhớ của ông cứ triền miên, cồn cào, da diết khôn nguôi. Nỗi nhớ từ tận đáy lòng rồi bật lên vang vọng.

Nhớ về Tây Tiến là nhớ tới những trở ngại gieo neo suốt chặng đường hành quân. Một loạt các địa danh được thi sĩ nhắc tới ở những câu tiếp: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch, Mai Châu. Đây đều là những địa danh hẻo lánh, hoang vu, là những minh chứng cho chặng đường đầy gieo neo của người lính Tây Tiến.

“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”

Hai câu thơ này trình bày rất rõ cảm hứng lãng mạn trong thơ của Quang Dũng. Trong đêm lạnh ở vùng cao, sương giăng phủ kín, mặc dù đã “mỏi” nhưng tuyến đường hành quân xuất hiện vẫn đẹp, vẫn thơ mộng “hoa về trong đêm hơi”. Những câu thơ tiếp theo trình bày rõ sự khắc nghiệt của tự nhiên trên đường hành quân. Một loạt các từ ngữ diễn tả sự mấp mô của hành trình đó đã diễn tả một cách chân thực về tự nhiên hoang vu nơi rừng núi:” dốc lên khúc khuỷu, dốc xuống thăm thẳm đường đi hẻo lánh”. Câu thơ “dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm” như bị chặt đôi đã diễn tả thật rõ sự mấp mô của núi, của chặng đường đi. Điều đó càng được tăng lên gấp bội nhờ “nghìn thước lên cao nghìn thước xuống”. Chặng đường đó cứ trùng trùng điệp điệp tiếp nối nhau. Thế nhưng trước tự nhiên hoang vu kĩ vĩ đó là hình ảnh “súng ngửi trời”. Đây là một hình ảnh tuyệt đẹp, lãng mạn của chàng lính Tây Tiến. Giữa núi rừng tự nhiên hùng vĩ, người chiến sĩ vác súng trên vai. Câu thơ giúp người đọc cảm thấy như mũi súng có thể chạm tới đỉnh trời. Hình ảnh này khẳng định ý chí quyết tâm của người chiến sĩ chiếm lĩnh mọi tầm cao nhưng mà đi tới “khó khăn nào cũng vượt qua- quân địch nào cũng đánh thắng”. Giữa tự nhiên hoang vu đó, ý thức người chiến sĩ vẫn rất vững vàng:

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa
Gục lên súng mũ quên mất đời
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”

Bằng ngòi bút chân thực, Quang Dũng đã tái tạo sự thực đau thương của cuộc hành quân. Đã biết bao người đã ra đi “anh bạn dãi dầu ko bước nữa”. Nhưng hình ảnh đó qua lời thơ Quang Dũng ko hề bi thương nhưng mà hào hùng “gục lên súng mũ quên mất đời”. Người chiến sĩ hào hùng hi sinh bên súng mũ trong tư thế hiên ngang “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Hình ảnh người chiến sĩ hi sinh đã đi sâu vào lòng người đọc cho tới tận ngày nay. Quả đúng ko ngoa “tượng đài tự do được xây bằng máu và nước mắt”. Những trắc trở mới lại tới với đoàn quân. Đó là nguy hiểm rừng núi, chốn hoang vu luôn rình rập “cọp trêu người”, “thác gầm thét”. Nhưng ko vì thế nhưng mà người lính Tây Tiến nao núng. Trái lại họ còn sáng sủa nhớ tới sự ấm áp của con người nơi đây “nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói-Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”. Cặp từ thông minh “mùa em” đã chứa bao tình thương nỗi nhớ của tác giả.
Thơ Quang Dũng đâu chỉ có hiện thực khắc nghiệt nhưng mà còn có phút lãng mạn, vui tươi:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viêng Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương đó
Có thấy hồn lau nẻo bờ bến
Có thấy dáng người trên Độc Mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa”

Đoạn thơ này làm thay đổi ko khí của toàn bài. Với âm hưởng vui tươi sáng sủa, tác giả đã cho người đọc thấy sự hào hoa của người lính Tây Tiến. Đêm liên hoan văn nghệ thắm đượm tình dân quân đã in hằn trong tâm trí Quang Dũng khiến ông ko thể nào quên. Hình ảnh những cô gái Thái xinh đẹp trong xiêm áo, e ấp trong điệu nhạc tiếng khèn, đã khiến người lính phải ngỡ ngàng “kìa em”. Bằng tâm hồn lãng mạn, thi sĩ đã vẽ lên viễn cảnh mộng mơ của Châu Mộc trong chiều sương với “hồn lau”, “hoa đung đưa”. Phải chăng bông hoa đó chính là hình ảnh cô lái đò trên dòng nước lũ? Nét duyên dáng thơ ngây của con người và cảnh vật đã được vẽ thành bức họa tuyệt trần qua thơ của Quang Dũng.

Hướng dẫn phân tích bài thơ Tây Tiến hay, gây ấn tượng với người chấm

Tiếp nối mạch thơ là hình ảnh người lính Tây Tiến với vẻ đẹp kì lạ, lạ lùng:

“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”

Văn pháp tả thực lại một lần nữa được Quang Dũng thực hiện triệt để. “Đoàn binh ko mọc tóc”, “quân xanh màu lá” là kết quả của những trận sốt rét rừng. Thời kì này, chiến sĩ của ta đấu tranh trong hoàn cảnh hết sức khó khăn, thiếu thốn lương thực, thuốc thang, ngay cả trang bị đấu tranh “áo anh rách vai quần tôi có vài mảnh vá”, “chân ko dày”… Chiến sĩ ta nhiều lúc chết bệnh còn hơn chết trận. Nhưng dù với dáng vẻ tương tự, người lính Tây Tiến vẫn hiên ngang, uy hùng ko hề yếu ớt ” dữ oai hùm”, “mắt trừng”. Đoạn thơ trình bày rõ cảm hứng lãng mạn và bi tráng của thi sĩ. Quyết tâm giết mổ giặc “gửi mộng qua biên giới” ko làm giảm sự lãng mạn của người lính. Họ vẫn nhớ về quê hương, vẫn nhớ về người con gái Hà thành.

“Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”

Một mùi chết chóc sực lên ở đoạn thơ này. Một màu sắc âm u, u uất bao trùm khổ thơ. Nhưng dưới ngòi bút của Quang Dũng, nó hiện lên bi tráng nhưng mà ko bi quan. Cái chí khí của người lính đã được bộc lộ rõ ràng. Họ quyết tâm đi “chẳng tiếc đời xanh” để đem lại nền độc lập cho dân tộc. Họ ngã xuống nhưng vẫn mang trong mình bầu tính nóng tâm huyết. “Áo bào thay chiếu anh về đất” như một cách nói giảm nói tránh. Người chiến sĩ ngã xuống là về với đất mẹ rộng lớn. Một lần nữa, hình ảnh sông Mã lại hiện lên như tiễn đưa vong hồn người lính.

“Tây Tiến người đi ko hứa ước
Đường đi thăm thẳm một chia phôi
Người nào lên Tây Tiến mùa xuân đó
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”

Quang Dũng một lần nữa khẳng định ý chí sắt đá của người lính Tây Tiến. Họ ra đi ko hề “hứa ước”. Họ đã ra đi ko hứa ngày trở về, họ quyết tâm giành lại độc lập cho dân tộc. Ý thức ” một đi ko trở lại” của người lính Tây Tiến cũng như những anh quân nhân cụ Hồ lúc bấy giờ.
Bằng văn pháp nghệ thuật tả thực cùng cảm hứng lãng mạn, Quang Dũng đã tạo ra một thi phẩm tuyệt vời. Chân dung người lính Tây Tiến đã được khắc họa rất rõ qua lời thơ và nỗi nhớ của tác giả dành cho tiểu đội của mình. Quả thực, “Tây Tiến” xứng đáng là bản người hùng ca của chùm thơ cách mệnh Việt Nam thời bấy giờ.

——————-HẾT BÀI 4–——————-–

 

5. Phân tích bài thơ Tây Tiến, mẫu số 5

Trong quãng đời người lính của Quang Dũng và có nhẽ trong suốt cả đời của người nghệ sĩ tài hoa đó – những năm tháng đấu tranh trong đoàn quân Tây Tiến cứng cáp là quãng thời kì đáng nhớ nhất, in dấu sâu đậm hơn. Và thật là may mắn cho Quang Dũng và cho chúng ta, bao nhiêu kỉ niệm thâm thúy, bao nhiêu vẻ đẹp và cả sự bi tráng của một quãng đời ko thổ quên ở nơi miền Tây Tổ quốc cùng những người đồng chí đã được thi sĩ lưu giữ mãi mãi với thời kì trong một thi phẩm xuất sắc: Tây Tiến. Bài thơ mang chứa gần như trọn vẹn những gì là đặc trưng nhất của hồn thơ Quang Dũng, để lúc nói tới Quang Dũng là nhớ ngay tới Tây Tiến, mặc dù ông cũng còn có những thi phẩm rực rỡ khác.

Bài thơ được tạo nên và kết tinh từ một nỗi nhớ, nỗi nhớ da diết về những người đồng chí và những tháng ngày, những kỉ niệm ko thể nào quên của chính thi sĩ trong đoàn quân Tây Tiến, gắn với vùng đất miền Tây hùng vĩ, hiểm trở và thơ mộng. Nỗi nhớ đó đã đánh thức mọi ấn tượng, kí ức để kết tinh thành những hình ảnh sống động. Thường thì những hình ảnh trong kí ức được gợi ra khó nhưng mà có một trật tự rõ ràng, nó có thể xáo trộn trình tự thời kì, ko gian nhưng vẫn có một trình tự khác, đó là mạch xúc cảm của chủ thể. Ở đây mạch hồi ức đã làm tuần tự hiện lên những hình ảnh về Tây Tiến theo một trình tự vận động của tâm lí. Khởi đầu là hình ảnh những cuộc hành quân dãi dầu gieo neo giữa một quang cảnh miền Tây Tổ quốc hoang vu, hùng vĩ, bí hiểm. Tiếp đó nỗi nhớ gợi về những hình ảnh tươi đẹp, rực rỡ, mềm mại và thơ mộng. Nổi trội lên trong đó là hình ảnh những thiếu nữ miền Tây trong đêm liên hoan lửa trại và vẻ đẹp huyền ảo trong sương khói buổi chiều tiễn biệt nơi Châu Mộc. Tới đây nỗi nhớ phải được kết tinh lại trong sự khắc hoạ tập trung, cận cảnh bức chân dung người lính Tây Tiến và sự hi sinh của họ. Nỗi nhớ đã đi trọn mạch hồi ức của thi sĩ, tới kết thúc, tác giả muốn gửi trọn hồn mình lên với Tây Tiến và mảnh đất miền Tây. Nếu xem hành động thông minh thi ca là một sự giải toả những xúc cảm tràn đầy trong tâm hồn thi sĩ (xúc cảm đó được ngưng kết từ sự sống đã chất chứa trải nghiệm của chính tác giả) thì Tây Tiến có thể coi là một ví dụ tiêu biểu.
Bài thơ mở đầu bằng nỗi nhớ, nỗi nhớ chất đầy trong lòng thi sĩ, cất lên thành lời:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!”

Câu thơ vang lên như một lời bộc-bạch, lại như lời gọi trong đó chứa đựng cả sự nhớ nhung, tiếc nuối. Câu thơ bảy chữ nhưng mà có bốn chữ là tên riêng, và đó cũng là nơi gửi, chốn về của nỗi nhớ vùng đất miền Tây (nhưng mà sông Mã là đại diện) và đoàn quân Tây Tiến. Câu thơ mở đầu này đã định hướng cho toàn thể xúc cảm của bài thơ. Toàn bài sẽ là sự trình bày cụ thể của hai hình tượng kết đọng nỗi nhớ của tác giả: miền Tây và người lính Tây Tiến.

Nỗi nhớ về một miền rừng núi đưa thi sĩ vào trạng thái đặc thù, được gọi tên là nỗi “nhớ chơi vơi”. Trong nỗi nhớ đó mọi kí ức hiện lên thành hình ảnh lúc thì rõ nét, lúc lại mờ ảo, nhưng đều sống động, lung linh.
Hình ảnh hiện lên trước hết là những cuộc hành quân của đoàn quân Tây Tiến trên nền cảnh tự nhiên vừa hùng vĩ, dữ dội vừa thơ mộng của miền Tây:

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Hẻo lánh cồn mây súng ngửi trời
Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống
Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi.”

Câu thơ đầu bảy chữ có tới năm chữ là thanh trắc (sắc, hỏi), gợi tả rất thành công tuyến đường hành quân với những đèo dốc lòng vòng, khúc khuỷu, lên cao mãi. Câu thơ tiếp theo vẽ ra được độ cao thăm thẳm của đỉnh núi ngập vào trong những cồn mây. “Súng ngửi trời” vừa rất thực, lại vừa là cách nói rất tự nhiên, đậm chất lính. Câu thơ thứ ba như được ngắt làm đôi, vẽ ra hai chặng của tuyến đường hành quân: “Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống”. Câu thứ tư chỉ toàn thanh bằng chủ yếu là thanh ko, mở ra một ko gian xa, rộng ở bên dưới tầm mắt. Trong màn mưa phủ khắp đất trời, nhấp nhoáng hiện lên một vài đốm nhà, như bổng bềnh trên một biển mưa giăng khắp núi rừng. Bốn câu thơ tả cuộc hành quân này thuộc số những câu rực rỡ nhất của bài thơ. Văn pháp tạo hình gần với lối vẽ tranh thuỷ mặc, vừa làm nổi lên một vài điểm nhấn trên bức tranh bằng các cụ thể đặc tả, lại vừa tạo được ko gian với ba chiều: cao, rộng, xa, bằng những nét vẽ mờ ảo, những khoảng trắng.

Những cuộc hành quân gieo neo, khắc nghiệt, triển miên đã khiến các chiến sĩ phải vắt kiệt sức lực và ko ít người đã ngã xuống trên tuyến đường hành quân. Cảm hứng lãng mạn của Quang Dũng ko hề bỏ qua sự khốc liệt đó.

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa
Gục lên súng mũ quên mất đời!”

Lâu nay, hai câu thơ này vẫn được hiểu là nói về sự hi sinh của người lính trên đường hành quân. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng đây chỉ là hình ảnh vẽ sự mỏi mệt, kiệt sức với những khoảnh khắc thiếp đi của người lính giữa chặng hành quân. Dù là cách hiểu nào thì cũng đểu nói lên sự gieo neo, khắc nghiệt của những cuộc hành quân. Cần chú ý giọng điệu và từ ngữ ở hai câu thơ này: vừa thấm thìa, có một tẹo xót xa, nhưng lại có cái rắn rỏi, hơi chút ngang tàng (quên mất đời). Cái dữ dội, hoang vu và âm u, bí hiểm của tự nhiên miền Tây được diễn tả rất ấn tượng trong các câu thơ 11, 12:

Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.

Đó cũng là những ấn tượng in đậm trong kí ức người lính Tây Tiến về miền Tây qua những cuộc hành quân, đặc thù là ở những chiều, những đêm – có nhẽ chính bởi trong những thời khắc này, cái hoang dại, bí hiểm, thâm u của rừng núi mới xuất hiện rõ nhất.
Hai câu cuối của đoạn 1 tạo một bước ngoặt về hình ảnh và xúc cảm, đồng thời lại sẵn sàng cho đoạn 2. Điểm tới của các cuộc hành quân, cũng là nơi đoàn quân có thể ngừng lại ngơi nghỉ, thường là những làng bản. Một bữa cơm nóng bốc khói, hương vị ngọt thơm của xôi nếp, đó là niềm mong mỏi, thú vui ấm áp của người lính sau một chặng dài hành quân. Hiện thời nó đã xuất hiện trong kí ức, trong nỗi nhớ như có cả hương vị ngọt ngào:

“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.”

Cần chú ý nét rực rỡ của câu thơ cuối đoạn 1: các liên kết từ mới mẻ, việc lặp lại phụ âm đầu ở hai từ “Mai Châu”, “mùa em”, câu thơ gồm hồ hết các tiếng có thanh bằng gợi cảm giác vương vấn, lan toả.
Đoạn 2 của bài thơ mở ra những vẻ đẹp không giống nhau của tự nhiên và con người nơi miền Tây: nét đẹp thơ mộng, mơ mòng của tự nhiên và cái đẹp của tình quân dân thắm thiết, đặm đà.

8 bài văn hay Phân tích bài thơ Tây Tiến của thi sĩ Quang Dũng

Một đêm liên hoan thắm tình quân dân được tả bằng những hình ảnh lung linh, rực rỡ dưới ánh đuốc và say sưa, thu hút trong tiếng nhạc, điệu khèn. Những chữ bừng lên, hội hoa chúc, kìa em liên tục nhau đã diễn tả niềm hào hứng, say sưa, ngỡ ngàng, thích thú của người lính trong đêm liên hoan và trước sự xuất hiện của các cô gái trong những bộ y phục dân tộc rực rỡ. Văn pháp lãng mạn tạo nên vẻ đẹp quyến rũ đầy tình tứ : Các cô gái dân tộc xuất hiện đẹp lộng lẫy trong xiêm y rực rỡ, dưới ánh lửa đuốc lung linh, nhưng vẫn giữ nguyên vẻ e ấp; tất cả những vẻ đẹp đó càng sống động, thu hút trong tiếng khèn, điệu nhạc đặc trưng của các dân tộc. Chất tình tứ còn được trình bày ở những hình ảnh, từ ngữ gợi liên tưởng tới một lễ cưới, hội hoa chúc, nàng e ấp. Câu thơ “Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ” có thể gợi cho thấy cuộc liên hoan này diễn ra ở bên kia biên giới Việt – Lào. Nên nhớ rằng địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến ko chỉ ở các tỉnh Tây Bắc Việt Nam nhưng mà còn ở cả nhiều vùng thuộc các tỉnh Sầm Nứa, Xiêng Khoảng của Lào (ở đoạn kết bài có câu: “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”).

Bốn câu thơ tiếp theo (từ câu 19 tới 22) tả một cuộc tiễn đưa người đi Châu Mộc trong một chiều sương. Những câu thơ này lại mở ra một vẻ đẹp thật thơ mộng của tự nhiên, cảnh vật đều nhoè mờ nhưng dường như chính vì thế nhưng mà có hồn hơn, mềm mại hơn. Những bông lau chập chờn, lay động trên những bờ bến như cũng có hồn, hay chính tâm hồn thi sĩ đã nhập cảm vào cảnh vật nhưng mà thấy được hồn của cảnh trong mỗi bông lau khẽ lay động, phơ phất. Cũng tương tự, những bông hoa dập dềnh trên dòng nước lũ cũng mang hồn cảnh vật, quyến luyến, tình tứ (hoa đung đưa chứ ko phải là đung đưa). Nổi lên trên nền cảnh của bức tranh tự nhiên thơ mộng là hình ảnh một dáng người vững chãi trên con thuyền độc mộc, giữa dòng nước lũ. Hình ảnh đó tạo thêm một nét đẹp rắn rỏi, khỏe khoắn cho bức tranh tự nhiên thơ mộng, mềm mại.

Văn pháp trong đoạn 2 cũng có những chuyển đổi so với đoạn 1. Nét bút linh động, biến ảo, sử dụng ánh sáng và âm thanh tạo nên vẻ lung linh và nồng nàn tình cảm của một đêm liên hoan quân dân. Ở những câu thơ về một chiều Châu Mộc, vẻ đẹp thơ mộng, mơ mòng trong chiều sương của nghìn lau, thác lũ lại được vẽ bằng những nét bút tinh tế, mềm mại như những nét vẽ trong một bức tranh lụa hay tranh thuỷ mặc xen với đôi nét chấm phá tạo ấn tượng.
Cao trào trong mạch xúc cảm của bài thơ và cũng là hình ảnh trung tâm trong nỗi nhớ về Tây Tiến của tác giả là ở đoạn 3, khắc hoạ hình ảnh người lính Tây Tiến hào hùng, lẫm liệt và bi tráng. Bức chân dung người lính Tây Tiến được vẽ bằng những nét có vẻ phi thường, khác thường:

“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.”

Cảm hứng lãng mạn, người hùng đã tạo điều kiện cho thi sĩ phát hiện và khắc hoạ được vẻ đẹp kiêu hùng của người lính, vượt lên, xem thường mọi khổ cửa ải, thiếu thốn. Hai câu thơ có âm hưởng lạ mắt. Chữ đoàn binh có âm vang và mạnh hơn chữ đoàn quân, còn ko mọc tóc thì gợi ra nét ngang tàng, lạ mắt, như là người lính ko cần, ko thèm mọc tóc (nhưng mà thực ra thì chủ yếu là vì sốt rét làm rụng hết tóc). Câu thơ tạo được một hình ảnh mang vẻ hiên ngang, dữ dội, lẫm liệt của đoàn quân Tây Tiến. Câu tiếp theo: “Quân xanh màu lá dữ oai hùm” càng tỏ đậm thêm hình ảnh đó. “Xanh màu lá” là nước da xanh xao do sốt rét, thiếu thốn, gieo neo nhưng qua cảm hứng người hùng và văn pháp lãng mạn của Quang Dũng thì màu xanh đó lại mang vẻ dữ dội của núi rừng chứ ko hề gợi lên vẻ tiều tụy, ốm yếu.

Hai câu thơ tiếp theo lại bổ sung một nét đẹp khác cho hình ảnh người lính Tây Tiến: nét hào hoa của những chàng trai Hà Nội với tâm hồn giàu mộng mơ. Trong những tháng ngày đấu tranh ở nơi núi rừng miền Tây xa thẳm và cực kì gian lao, khắc nghiệt, Hà Nội với những dáng kiều thơm vẫn hiện về trong giấc mơ là nỗi nhớ da diết, là cõi đi về trong mộng. Người lính cách mệnh trong thơ Nguyễn Đình Thi cũng đã từng bộc lộ nỗi nhớ phấp phỏng về đôi mắt người yêu giữa đêm dài hành quân.

Nhưng Tây Tiến thuộc số ít những bài thơ nói về điều đó một cách thấm thía bằng cảm hứng bi tráng. Cái chết, dù là sự hi sinh, cũng ko thể nào ko gợi lên xúc cảm bi thương. Hình ảnh những nấm mồ tản mạn nơi biên thuỳ viễn xứ lại càng nhân lên xúc cảm bi thương đó. Nhưng câu thơ tiếp đã khẳng định mạnh mẽ khí phách của tuổi xanh một thời ko chỉ tự nguyện chấp nhận, nhưng mà còn vượt lên cái chết, sẵn sàng hiến dâng cả sự sống, tuổi xanh cho nghĩa lớn của dân tộc: “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Đây ko phải là một cách nói của thi ca nhưng mà thực sự đã là dũng khí ý thức và hành động của nhiều thế hệ Việt Nam trong những năm kháng chiến.
Cũng hiếm có trong thơ những câu thơ tả trực tiếp giờ phút vĩnh biệt những người đồng chí, như hai câu:

“Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.”

Người lính ngã xuống nơi chiến trường thiếu thốn, đồng chí chỉ có thể khâm liệm bằng chính quần áo đơn sơ của những chiến sĩ đó (“Áo bào thay chiếu” cũng có người hiểu là dùng chiếu thay cho áo bào bọc thây, nhưng cách hiểu đó có nhẽ ko đúng với hiện thực của đoàn quân Tây Tiến). Chữ áo bào gợi lên một nét cổ truyền, trang trọng, nhưng ko quá xa cách. Chữ về gợi tình cảm thân thiện, mến thương: người lính hi sinh là trở về với đất mẹ, trong lòng Tổ quốc. Trong khoảnh khắc thiêng liêng về với đất mẹ của những vong hồn chiến sĩ, cũng là khoảnh khắc vĩnh quyết những người đồng chí, vang lên tiếng gầm của dòng sông Mã như một khúc độc hành bi tráng. Chỉ bằng âm thanh đó, Quang Dũng đã truyền được vào câu thơ tất cả cái bi tráng của sự hi sinh và nỗi đau xót trong lòng người chiến sĩ lúc phải vĩnh biệt đồng chí. Nhiều thi sĩ cũng dùng hình ảnh tự nhiên để nói về sự hi sinh của người chiến sĩ. Tố Hữu khẳng định sự bất tử của những người cách mệnh đã hi sinh bằng những hình ảnh tự nhiên rộng lớn, trường tồn: “Những hồn Trần Phú vô danh – Sóng xanh đại dương, cây xanh núi nghìn”. Vũ Cao mượn hình ảnh bông hoa để bất tử hoá sự hi sinh của cô gái làng Xuân Dục:

“Em sẽ là hoa trên đỉnh núi
Bốn mùa thơm mãi đoá hoa thơm.”

Còn Nguyễn Đức Mậu thì ví cây trầm với cuộc đời người chiến sĩ:

“Sống xanh tươi bao niềm tin bình dị
Thân hi sinh thơm đất, thơm trời.”

Những hình ảnh biểu tượng như thế thiên về ngợi ca sự cao cả và bất tử của sự hi sinh, làm mờ đi nỗi đau mất mát. Với hình ảnh “Sông Mã gầm lên khúc độc hành”, Quang Dũng nói được nỗi đau thương gớm ghê nhưng ko bi luỵ nhưng mà mãnh liệt, đầy sức mạnh.
Tới đây, mạch hồi ức những kỉ niệm về Tây Tiến đã đi trong quá trình vận động của nó, và thi sĩ lại trở về với ngày nay. Hiện nay, đó là sự xa cách vời vợi với những người đồng chí cũ, với mảnh đất miền Tây Tổ quốc:

“Tây Tiến người đi ko hứa ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi”

Đó là sự xa cách dằng dặc trong ko gian và thời kì. Nhưng vượt lên mọi sự xa cách, Tây Tiến đã trở thành một phần ko thể chia phôi trong tâm hồn thi sĩ. Hay nói một cách mạnh mẽ và thấm thía hơn, thì tâm hồn thi sĩ đã mãi mãi lưu luyến với mảnh đất miền Tây, với Tây Tiến. Câu thơ chuyển sang dùng đại từ phiếm chỉ “người nào”, bởi điều đó ko chỉ riêng cho thi sĩ nhưng mà cũng là chung của tất cả những người nào đã từng gắn bó với đoàn quân Tây Tiến và miền Tây.

Tây Tiến là một thi phẩm xuất sắc, kết tinh tâm hổn tài hoa và tài năng thông minh của cây bút thơ Quang Dũng trên nhiều phương diện nghệ thuật: hình ảnh, tiếng nói, giọng điệu.

Hình ảnh trong bài thơ khá nhiều chủng loại và dược thông minh bằng nhiều văn pháp không giống nhau, tạo nên sắc thái thẩm mĩ phong phú. Trong bài thơ có hai loại hình ảnh chính: tự nhiên miền Tây và người lính Tây Tiến, đồng thời còn có hình ảnh về cuộc sống của đồng bào miền Tây gắn với người lính Tây Tiến. Xem xét kĩ hơn, có thể nhận thấy ở mỗi loại hình ảnh (tự nhiên, con người) cũng lại có hai dạng chính, tạo nên hai sắc thái thẩm mĩ phối hợp, bổ sung cho nhau. Tự nhiên thì có cái dữ dội, khắc nghiệt, hoang vu, hùng vĩ (“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm – Hẻo lánh cồn mây súng ngửi trời”; “Chiều chiều oai linh thác gầm thét – Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”, “Sông Mã gầm lên khúc độc hành”). Ngoài ra lại có những hình ảnh tự nhiên đầy thơ mộng, ẩn hiện trong sương khói, trong màn mưa, đung đưa bóng hoa… (“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi – Mường Lát hoa về trong đêm hơi”, “Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”, “Châu Mộc chiều sương”, “hồn lau nẻo bờ bến”, “dòng nước lũ hoa đung đưa”). Hình ảnh con người cũng xuất hiện với nhiều sắc thái, nhưng mà chủ yếu là hào hùng và hào hoa. Hào hùng là ở ý chí, tư thế hiên ngang, vượt lên và khinh thường những gieo neo, thiếu thốn, hi sinh. Còn hào hoa là ở tâm hồn nhạy cảm trước tự nhiên, thắm thiết tình người và cả những khát khao, mộng mơ. Tác giả đã sử dụng nhiều văn pháp trong mô tả, dựng hình ảnh. Có lúc tả cận cảnh, ngừng lại ở những cụ thể khá cụ thể, có lúc lại lùi xa để bao quát quang cảnh rộng, mở ra bức tranh phóng khoáng và hùng vĩ của miền Tây. Nếu tưởng tượng theo cách của hội hoạ thì có thể thấy hai văn pháp chính: có những nét bút mạnh, bạo, khoẻ, lại có những nét vờn mềm mại tạo nên vẻ đẹp ẩn hiện mờ nhoà.

Rực rỡ trong tiếng nói của Tây Tiến là sự phối hợp, hoà trộn của nhiều sắc thái phong cách với những lớp từ vựng đặc trưng. Có thứ tiếng nói trang trọng, có màu sắc cổ truyền (chủ yếu là ở đoạn 3 mô tả trực tiếp hình ảnh người lính Tây Tiến và sự hi sinh bi tráng của họ; lại có lớp từ ngữ thông tục, sinh động của tiếng nói hằng ngày, in đậm trong phong cách người lính: nhớ chơi vơi, súng ngửi trời, anh hạn, quên mất đời, cọp trêu người, …). Một nét thông minh trong tiếng nói của bài thơ là có những liên kết từ lạ mắt, mới lạ, tạo nghĩa mới hoặc sắc thái mới cho từ ngữ (ví dụ: nhớ chơi vơi, đêm hơi, súng ngửi trời, mưa xa khơi, Mai Châu mùa em, hoa đung đưa, dáng kiều thơm, về đất, …). Sử dụng địa danh cũng là một nét đáng chú ý trong tiếng nói của bài thơ. Các địa danh vừa tạo ấn tượng về tính cụ thể, xác thực của bức tranh tự nhiên và cuộc sống con người, lại vừa gợi được sự thu hút của xứ lạ phương xa.

Cả bài thơ được bao trùm trong nỗi nhớ. Nỗi nhớ đó gợi về những kỉ niệm, những hình ảnh với nhiều trạng thái xúc cảm không giống nhau, được diễn tả bằng những giọng điệu thích hợp với mỗi trạng thái xúc cảm. Ở đoạn 1, giọng chủ đạo là tha thiết, bổi hổi được cất lên thành những tiếng gọi, những từ cảm thán (“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!”, “Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói”). Ở đoạn 2, lúc tái tạo kỉ niệm về những đêm liên hoan thắm tình quân dân thì giọng thơ chuyển sang hồn nhiên tươi vui, rồi lại bâng khuâng, man mác lúc gợi lại cảnh chia tay trong một chiều sương mờ bao phủ nơi Châu Mộc. Giọng thơ trở thành trang trọng, kiêu hùng., rồi lắng xuống bi tráng ở đoạn 3, tái tạo hình ảnh người lính Tây Tiến và sự hi sinh của họ. Ở đoạn cuối, giọng thơ trở lại bâng khuâng, đau đáu một nỗi nhớ da diết trong sự xa cách, chia phôi với những người đồng dội và miền Tây.

Tây Tiến là một đài kỉ niệm bất hủ bằng thơ, khắc ghi những hình ảnh và rung động của một thời hào hùng, khốc liệt, của một thế hệ trẻ đã từng “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”.

——————-HẾT BÀI 5–——————-
 

6. Bài văn Phân tích bài thơ Tây Tiến, mẫu số 6

Trong nền thơ ca kháng chiến Việt Nam thời đoạn 1945-1954 Quang Dũng là một trong những thi sĩ tiêu biểu. Ông là một thi sĩ đa tài, nổi trội hơn cả là lĩnh vực thơ văn với tập thơ nổi tiếng “Mây đầu ô”, trong đó rực rỡ hơn cả là bài thơ Tây Tiến.
Bài thơ Tây Tiến trình bày nỗi nhớ của thi sĩ về tự nhiên Tây Bắc hùng vĩ nhưng mà lãng mạn, yên bình:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”

Bài thơ mở đầu bằng một nỗi nhớ:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”

Thi sĩ gọi tên sông Mã – con sông chảy qua một số tỉnh miền tây Thanh Hóa, là con sông gắn liền với cuộc trường chinh của người lính Tây Tiến. Cho nên cho nên trong cảm nhận của thi sĩ con sông như một chứng nhân lịch sử, một người bạn đường trong suốt cuộc hành trình. Nhưng giờ “sông Mã xa rồi…” tất cả những kỷ niệm của một thời bão lửa đã lùi xa vào quá khứ. Tuy vậy nỗi nhớ về đồng chí vẫn luôn nóng sốt, tươi nguyên như ngày nào để rồi tác giả phải thốt lên “Tây Tiến ơi”. Thi sĩ gọi tên đoàn quân Tây Tiến như gọi tên những người thân yêu ruột thịt nhất của mình. Chỉ một từ “ơi” đó thôi người đọc như cảm thu được những xúc cảm dồn nén, những nỗi nhớ niềm thương tha thiết, cháy bỏng của thi sĩ. Cùng với nỗi nhớ về đoàn quân Tây Tiến là nỗi nhớ về rừng núi tự nhiên:

“Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”

Chỉ một dòng thơ thôi nhưng với điệp từ “nhớ” ta như thấu hiểu những xúc cảm trong lòng thi sĩ. Thi sĩ nhớ về cảnh sắc tự nhiên, nhớ về nơi in dấu bao bước chân của đoàn quân Tây Tiến với nỗi nhớ “chơi vơi”. Quang Dũng thật tài tình lúc đong đầy tất cả những cung bậc tình cảm, xúc cảm trong nỗi nhớ đó. “Nhớ chơi vơi” đó là nỗi nhớ ko rõ nét, ko xác định, khó nắm bắt, một nỗi nhớ khiến con người ta có thể thoát khỏi thực tại để chìm đắm trong những kỷ niệm ngày xưa. Trong ca dao cũng từng có những nỗi nhớ tương tự:

“Ra về nhớ mãi chơi vơi”

Hay Xuân Diệu cũng từng viết:

“Tương tư nâng lòng lên chơi vơi”

Tuy vậy nỗi nhớ “chơi vơi” trong thơ Quang Dũng lại có thể tạo được ấn tượng thật đặc thù, đọng lại trong lòng người đọc một ấn tượng ko phai nhòa. Hai câu thơ mang chút gì đó bâng khuâng, hoài niệm gợi lại những kỷ niệm thân yêu. Ta như thấu hiểu hơn tâm hồn của một nghệ sĩ, Quang Dũng dương như đang bứt mình khỏi thực tại để đắm chìm trong những nỗi nhớ “chơi vơi”.
Từ nỗi nhớ đó, hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện về:

“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi”

Biết bao địa danh được nhắc tới trong bài thơ, đã từng có ý kiến cho rằng: ‘những tên đất, tên làng, bao cái tên đọc lên nhưng mà muốn khóc”, đó là nơi đã in dấu bước chân nhưng mà đoàn quân từng đi qua mỗi một vùng đất, địa danh như nhân chứng sống cho cuộc hành trình của đoàn quân. Từ câu thơ trên ta như tưởng tượng được thật rõ nét cuộc hành trình. Đoàn quân Tây Tiến đi trong sương mù dày đặc của núi rừng, hình ảnh họ như chìm đi, ẩn hiện trong lớp sương huyền ảo. Hình ảnh “sương lấp” gợi sự khắc nghiệt của thời tiết, khí hậu miền tây. Trong suốt cuộc hành trình của mình họ phải đi trong sương mù dày đặc do đó ko tránh khỏi cảm giác mỏi mệt.

Nếu như câu thơ trên thi sĩ đặc tả hoàn cảnh khắc nghiệt của thời tiết thì câu dưới lại phác họa vẻ đẹp cảnh sắc tự nhiên và tâm hồn người lính:

“Mường Lát hoa về trong đêm hơi”

Quang Dũng quả thực tài tình trong việc sử dụng từ ngữ. Nếu như bao người nói hoa nở thì thi sĩ lại nói “hoa về”, “hoa về” là một sự nhân hóa lạ mắt khôn xiết. Những đóa hoa xuất hiện trong “đêm hơi”, xa lạ thay, sao ko phải là đêm sương? Phải chăng nếu trong đêm sương lạnh giá ta sẽ ko thể nhìn thấy hoa. Để rồi, thi sĩ để hoa về trong “đêm hơi”. Qua hai chữ “đêm hơi” ta như tưởng tượng ra một ko gian lung linh huyền ảo của núi rừng nơi đây. Trong ko gian đó hoa muôn sắc màu trở thành đẹp hơn, lộng lẫy hơn. Hai câu thơ như hai nết vẽ tương phản trình bày hai đỉnh điểm nổi trội của mảnh đất miền Tây khắc nghiệt thật đấy nhưng thơ mộng đẹp tươi vô cùng. Và có nhẽ những người lính Tây Tiến hẳn phải tinh tế, lãng mạn lắm mới có thể cảm thu được vẻ đẹp của núi rừng nơi đây, Những trắc trở của hoàn cảnh sống ko làm mất đi ở họ nét phong phú trong toàn cầu tâm hồn. Tương tự, bốn câu thơ đầu của bài thơ đã trình bày được xúc cảm của “Tây tiến” nhớ cảnh bao nhiêu thì nhớ người bấy nhiêu, đặc thù là nỗi nhớ đồng chí – những con người đã cùng nhau vào sinh ra tử, xông pha nơi trận mạc bão bùng.

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Hẻo lánh cồn mây súng ngửi trời
Nghìn thước lên cao nghìn thước xuống
Nhà người nào Pha Luông Mưa Xa khơi”

Bốn câu thơ được nhận định là những câu thơ tuyệt bút, trình bày sự tài hoa của Quang Dũng, phối thanh, gieo vần, sử dụng từ láy. Đồng thời đó chính là bức tranh ký thác cảnh tự nhiên miền Tây hùng vĩ, dữ dội vô cùng. Trong câu thơ thứ nhất mật độ thanh trắc dày đặc đã tạo nên cái trúc trắc, ko bằng vận trong từng câu chữ. Phải chăng đó là cái mấp mô uốn khúc của tuyến đường. Các cặp từ “dốc” gợi hình ảnh những con dốc trùng điệp, gian nan, vất vả vô cùng. Và nếu như “khúc khuỷu” gợi những con dốc trắc trở mấp mô thì “thăm thẳm” ko chỉ gợi độ cao nhưng mà còn gợi chút gì đó lạnh lẽo hẻo lánh bởi độ cao của vực sâu. Đường hành quân gian nan biết bao, ta như nghe thấy từng hơi thở gấp gáp, nhọc nhằn của những người lính. Họ đi trên đường hành quân nhưng mà như đang bồng bềnh giữa biển mây, mũi súng chạm trời. Câu thơ ko những gợi độ cao nhưng mà còn trình bày chút gì đó tinh nghịch, hồn nhiên, hóm hỉnh đầy chất lính. Trục đường giờ đây bỗng trở thành xa tít, nhưng chưa hết:

“Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống”

Thi sĩ đặt dấu phẩy giữa câu thơ hay chăng là 1 dụng ý nghệ thuật, dấu phẩy đó làm cho câu thơ như gập làm đôi để ta tưởng tượng về một tuyến đường gấp khúc với muôn vàn gian nan trắc trở. Câu thơ được viết với thủ pháp nghệ thuật đối lập lạ mắt. Trục đường như gấp khúc nghìn thước, nghìn thước… Lên cao thì cao tít tắp nhưng mà xuống thì khiến người ta chóng mặt vì một bên là dốc cao thẳng đứng một bên là vực thẳm ko giới hạn. Rõ ràng tự nhiên tây bắc rất giữ dội, nó như thử thách lòng quả cảm, ý chí sắt đá của con người. Người lính Tây Tiến hẳn rất can trường, dũng cảm thì mới vượt qua những trở ngại đó. Câu thơ dường như tả cảnh nhưng để tô đậm tầm vóc ý chí người lính Tây tiến.

Nếu như ba câu thơ trên được gieo nhiều thanh trắc thì câu dưới lại được tạo nên bởi hàng loạt thanh bằng:

“Nhà người nào pha luông mưa xa khơi”

Những người lính Tây tiến đôi lúc ngừng chân trên cuộc hành trình. Họ ngừng chân để hướng con mắt nhìn về những ngôi nhà sàn của nhân dân nép mình trong những triền núi, thung lũng sâu xa. Đâu đó trên đường hành quân, những người lính nhìn thấy những ngôi nhà sàn hình ảnh đó dường như mang lại sự ấm lòng cho những người con nơi chiến trường gieo neo.
Quang Dũng đã mô tả rất chân thực cuộc hành quân của những người lính. Hình như những tên đất, tên làng kia đã trở thành quá đỗi thân thuộc với họ. Để rồi hình ảnh những người lính hiện lên thật ấn tượng.

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa
Gục lên sung mũ quên mất đời”

Đã từng có người cho rằng, trong hai câu thơ này người lính gục sung nhưng mà ngủ nhưng cũng có ý kiến cho rằng người lính “ko bước nữa” đó là họ hi sinh. Đặt trong chỉnh thể ta nên hiểu những người lính đã hi sinh. Sự hi sinh đó của họ thanh thản, nhẹ nhõm. Với họ chết chỉ là đôi bàn chân ko bước nữa, chết chỉ là chìm sâu vào giấc ngủ. Người lính ở đây hi sinh trong tư thế hành quân: mũ vẫn trên đầu, sung vẫn cầm trên tay. Hình như ta đã từng gặp người lính hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ:

“Và anh chết lúc đang đứng bắn
Máu anh phun như lửa đạn cầu vồng”
(Lê Anh Xuân)

Tuy chìm đắm trong tư thế hi sinh đẹp tươi của những người lính nhưng hình ảnh cảnh sắc tự nhiên miền tây bắc vẫn ám ảnh trong tâm trí thi sĩ:

“Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm mường hịch cọp trêu người”

Tự nhiên miền tây được mô tả qua âm thanh của tiếng thác gầm thét tiếng cọp trêu người, hai câu thơ gợi sự dữ dội của chốn rừng thiêng nước độc, thâm sâu cùng cốc. Đặc thù với những từ láy chỉ thời kì “chiều chiều, đêm đêm” người đọc dường như thấu hiểu phần nào nỗi khó khăn gian nan vất vả nhưng mà người lính Tây tiến phải trải qua. Tự nhiên miền tây bắc càng khắc nghiệt bao nhiêu thì những người lính càng can trường bấy nhiêu. Quang Dũng đã viết về cuộc hành quân của những người lính tây tiến bằng chính sự thấu hiểu của một người từng trải.

“Nhớ ôi Tây tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Trên đường hành quân người lính nhớ những bữa cơm ấm áp tình đồng chí, nhớ tới hương vị của tình quân dân. Mùa thơm nếp xôi vấn vít, vấn vị vào tâm trí con người. Hình như trong câu thơ của Quang Dũng ta vẫn cảm thu được mùi thơm của nếp xôi, kỷ niệm đã qua rồi nhưng mà như vẫn còn tươi mới đây thôi.
Hai câu thơ khép lại với hình ảnh núi cao vực thẳm, mùi hương thơm của nếp xôi vương vấn để mở ra một thời kì khác trong đoạn tiếp theo:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc
Kìa em xiêm áo từ bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên-chăn xây hồn thơ”

Đêm hội tràn đầy ánh sáng, ánh sáng của những bó đuốc như bông hoa lửa trong đêm tràn đầy màu sắc, tấp nập, rộn ràng âm thanh của tiếng khèn man điệu. Nếu như cảnh sắc tự nhiên miền tây gợi cái hẻo lánh thâm u của núi rừng thì giờ đây tất cả đã lùi xa. Những người lính được chìm đắm trong tiếng khèn man điệu, trong những điệu nhạc rộn ràng, tươi vui.
Trong quang cảnh tự nhiên đất trời đó, người lính Tây tiến hiện lên với vẻ đẹp hào hùng và hào hoa:

“Tây tiến đoàn binh ko mọc tóc
Quân xanh màu lá giữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ hà nội dáng kiều thơm”

Tới đây hình ảnh người lính mới được hiện lên một cách trọn vẹn, thi sĩ sử dụng từ ‘đoàn binh” cùng nhịp thơ chắc khỏe mang đậm hào khí.
Đoàn binh được mô tả hết sức dị thường: “Tây tiến đoàn binh ko mọc tóc”, bệnh sốt rét đã làm cho tóc của những người lính ko mọc được. “Quân xanh màu lá” đây có thể hiểu là màu xanh của lá ngụy trang hay bệnh sốt rét đã làm cho nước da của người lính trở thành xanh xao.
Phải chăng ta nên hiểu đó chính là những di chứng của bệnh sốt rét. Trên đường hành quân những người lính phải đi qua bao chốn rừng thiêng nước độc, thử hỏi làm sao họ tránh khỏi căn bệnh sốt rét quái lạ kia.

Những đêm lửa trại liên hoan của binh đoàn Tây Tiến

“Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”

Cái mộng ở đây chính là cái mộng đấu tranh lập công cho quốc gia. Từ “Mắt trừng” gợi ý chí đấu tranh quyết tâm của người lính Tây tiến, khát khao được xả thân vì từng tấc đất của quê hương tổ quốc… ánh lên khát vọng hoài bão lớn lao của tuổi xanh.

“Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ”

Giữa lúc thơ ca thời đoạn kháng chiến chống pháp tránh nói về sự hi sinh mất mát thì Quang Dũng lại nói nhiều về điều đó, bởi chiến tranh nào tránh khỏi sự mất mát hi sinh. Trong câu thơ trên thi sĩ sử dụng nhiều từ hán việt làm sang trọng cái chết của người lính. Nơi biên thuỳ của tổ quốc có biết bao nấm mồ vô danh. Những người lính tây tiến là những người lính vô danh nhưng họ đã làm ra quốc gia. Chính vì vậy lời thơ ko chùng xuống nhưng mà hào hùng hơn ở những câu thơ tiếp theo:

“chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”

Câu thơ nói về cái đẹp trong lý tưởng sống của người lính tây tiến, các anh đã hiến dâng đời mình ko hề tiếc vì khúc khải hoàn ca của quốc gia của dân tộc: “chẳng tiếc” vừa gợi sự ngang tàng, khẩu khí, bất cần, câu thơ như một câu nói cửa mồm của người lính.
Biết bao người đã ra đi, đã sống theo phương châm quyết tử cho tổ quốc quyết sinh đó là Vũ Xuân, là Đặng Thùy Trâm:

“chúng tôi đi ko tiếc đời mình
Nhưng tuổi 20 làm sao chẳng tiếc
Nhưng người nào cũng tiếc tuổi 20
Thì làm gì còn tổ quốc”
(Trường ca những người đi tới biển)

Những người lính đã hi sinh vì phương châm đó, bởi vậy Quang Dũng đã tiễn đưa họ:

“Áo bào thay chiếu anh về đất
Tây tiến gầm lên khúc độc hành”

“áo bào” vốn là chiếc cỗ áo trọng vua ban cho chiến sĩ ngày xưa lúc ra trận. Thực tiễn những người lính tây tiến ko hề có áo bào bọc thây lúc khâm liệm. Trong tưởng tượng của Quang Dũng, các anh về với đất mẹ trong chiếc áo sang trọng của tráng sĩ ngày xưa. Hình ảnh áo bào đó vừa làm sang trọng cái chết của người lính vừa xoa dịu những người còn sống. Lời thơ ko gợi sự bi quan, yếu mềm, đau thương dù là viết về sự hi sinh mất mát. Tiễn đưa người lính về với đất mẹ thân yêu có tiếng gầm của dòng sông Mã:

“Sông Mã gầm lên khúc độc hành”

Nếu như trong văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, văn tế Trương Quỳnh Như là tiếng khóc của con người dành cho con người thì ở đâu Quang Dũng nói về tiếng khóc của tự nhiên. Đây chính là khúc tráng ca người hùng tử sĩ, một nghi tiết tiễn đưa rất thiêng liêng. Ko phải là tiếng khóc của con người nhưng mà là tiếng khóc của tự nhiên, những gì nhưng mà các anh đã làm mãi trường tồn.
Những người lính Tây tiến biết rằng ra đi sẽ chẳng ngày về, sẽ phải đối diện với tuyến đường thăm thẳm, chia phôi nhưng vẫn đi vì tổ quốc cần họ.
Quang Dũng đã viết về người lính Tây Tiến với tất cả nỗi nhớ, niềm thương, sự ngưỡng mộ, sự tự hào xen lẫn niềm xót xa tiếc nuối. Thi sĩ viết bằng văn pháp hiện thực và lãng mạn nhưng nghiêng nhiều về lãng mạn. Bài thơ lạ mắt trong việc xây dựng hình ảnh, gieo vần, phối thanh, ngắt nhịp. Tất cả đã làm sống lại trong lòng người đọc một thời kỳ ko thể nào quên của dân tộc. Đọc Tây tiến ta sẽ thấu hiểu hơn vẻ đẹp của những người lính chống pháp, hiểu hơn về quốc gia ta một thời kỳ trận mạc, hiểu hơn trị giá của hòa bình của sự mất mát hi sinh để ta trân trọng hơn những tháng ngày được sống trong độc lập, tự do hôm nay.

——————-HẾT BÀI 6–——————-

 

7. Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Tây Tiến, mẫu số 7

Tình đồng chí, tình đồng chí keo sơn gắn bó luôn là một đề tài muôn thuở cho các thi sĩ tìm về miền đất nhiều kí ức. Trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, những sự hi sinh, gian lao vất vả nhưng mà người chiến sĩ đã trải qua để mang lại cuộc sống yên bình cho bao người, họ còn bộc lộ những nét đáng yêu, tinh nghịch đậm chất lính. Quang Dũng cũng đã hòa mình vào với “chất lính cụ Hồ” để xây dựng nên bức tượng đài người lính vừa đẹp, vừa hùng tráng nhưng mà đầy khí phách:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
…
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”

Bài thơ “Tây Tiến” như một kí ức đẹp mỗi lúc ta nhớ tới Quang Dũng. Tây Tiến là một đơn vị quân đội được thành lập năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với quân đội Lào chống quân đội của thực dân Pháp. Chiến sĩ trong đoàn quân này phần đông là thanh niên Hà Nội. Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác. Rời xa binh đoàn Tây Tiến chưa được lâu, tại Phù Lưu Chanh, với nỗi lòng nhớ Tây tiến da diết, ông viết bài “Nhớ Tây Tiến”, sau ông đổi tên thành “Tây Tiến”. Bài thơ được tin trong tập “Mây đầu ô”.
Mở đầu bài thơ, Quang Dũng đã thốt lên:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”

Hòa mình vào nỗi nhớ dằng dai ko hồi kết, địa danh Tây Tiến gắn liền với con sông Mã hào hùng nó ko chỉ là một người bạn thân thiết với mỗi người lính nhưng mà nó còn là một chứng nhân lịch sử. Điệp từ “nhớ” được nhắc lại ở câu thơ thứ hai nhấn mạnh nỗi nhớ da diết. Đặc thù, lúc liên kết với từ láy “chơi vơi” càng tạo điểm nhấn kéo dài nỗi nhớ đó, nó như thấm nhuần vào từng ngõ ngóc tâm trí của thi sĩ.
Nỗi nhớ đó tiếp tục bao trùm lên những câu thơ tiếp theo của Quang Dũng:

“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Hẻo lánh cồn mây, súng ngửi trời
Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống
Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”

Tây Tiến của Quang Dũng

Trong những khổ thơ này, chúng ta đặc thù nhấn mạnh tới các địa danh đã đồng hành năm tháng với người lính: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông… Những địa danh nhưng mà đoàn quân Tây Tiến đã từng đi qua, ngừng chân ngơi nghỉ. Thi sĩ đã sử dụng một loạt từ láy tượng hình “khúc khuỷu”, “thăm thẳm” để mô tả địa hình khó khăn nhưng mà người lính phải hành quân qua. Ngoài ra, hình ảnh “súng ngửi trời” như là một cụ thể đắt giá sáng rõ nhất cho cả khổ thơ trên. Súng biểu tượng cho chiến tranh, lại đang “ngửi trời”, khát vọng hòa bình, tự do của nhân loại. Đây cũng là một nét tinh nghịch của người lính trong thơ Quang Dũng. Đứng trên đỉnh dốc cao, tun hút, họ nhìn xuống “Nghìn thước lên cao nghìn thước xuống” thấy tự nhiên thật hùng vĩ, tráng lệ nhưng cũng đậm chất trữ tình “Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”.
Chỉ với 8 câu thơ đầu, Quang Dũng đã lột tả được nỗi nhớ về tự nhiên Tây Tiến, về người lính Tây Tiến vừa đẹp tươi lại chân thực. Thi sĩ tiếp tục lia ngòi bút sắc bén của mình để phác họa hình ảnh người lính có những lúc mỏi mệt:

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa
Gục lên súng mũ quên mất đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”

Hình ảnh người lính Tây Tiến trên đường hành quân có những lúc tưởng hình như phải khuất phục trước tự nhiên hay hi sinh “gục lên mũi súng quên mất đời”. Có người cho rằng ý của thi sĩ ở chỗ này trình bày các anh chiến sĩ do mỏi mệt quá nên gục xuống ngơi nghỉ nhưng cũng có người cho rằng họ hi sinh, họ chìm vào một giấc ngủ nghìn thu tươi đẹp. Nhưng dù nhìn vào khía cạnh nào ta cũng thấy sự khốc liệt của tự nhiên, của chiến tranh đã đưa đẩy những người chiến sĩ vào vòng xoáy của sự đấu tranh sống còn vì tương lai của quốc gia. Từ láy “chiều chiều”, “đêm đêm” càng lột tả được sự hoang vu, hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc, nơi luôn đầy rẫy những trở ngại, thử thách đang rình rập người lính. Để rồi đoàn quân Tây Tiến vẫn vượt qua:

“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu Mùa em thơm nếp xôi”

Hai câu thơ rất đỗi giản dị mô tả cuộc sống thi vị hàng ngày với hình ảnh “cơm lên khói”,” nếp xôi”.
Quang Dũng tiếp tục hồi ức về đoàn quân hào hùng đó với nét lãng mạn, hào hoa pha chút tinh nghịch:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương đó
Có thấy hồn lau nẻo bờ bến
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa”

Câu thơ có cả hình ảnh, âm nhạc “khèn”, ánh sáng của ngọn “đuốc”, đối lập hoàn toàn với những cảnh khó khăn nguy hiểm nhưng mà người lính đã trải qua ở phần trên.
Thi sĩ ko chỉ chú trọng tới hình ảnh người lính đã mang màu sắc lãng mạn nhưng mà còn khắc họa chân dung bức tượng đài người lính sừng sững uy phong với tiếng nói gai góc, sắc nhọn nhưng mà chân thực:

“Tây tiến đoàn binh ko mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu, anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”

Chỉ với 8 câu thơ Quang Dũng đã lột tả được sự gieo neo, khắc nghiệt của thời tiết núi rừng Tây Bắc với căn bệnh sốt rét hoành hành làm cho đoàn binh “ko mọc được tóc”. Rồi họ vẫn mộng mơ, nhớ về người thân nơi quê nhà, nhớ tới người thân của họ nơi tiền tuyến. Họ ko chỉ phải đương đầu với thời tiết kinh hoàng nhưng mà họ còn phải đánh đổi cả mạng sống của mình để bảo vệ quê hương. Hình ảnh ẩn dụ “áo bào” thay chiếu như mang một nỗi niềm xót xa. Những người chiến sĩ đã quả cảm hi sinh thân mình, họ đã quả cảm nằm lại với đất mẹ. Đất mẹ ôm ấp vỗ về họ như những đứa con cần được bao bọc, chở che. Đây là đoạn thơ mang âm hưởng hào hùng bi tráng nhất bài thơ. Tới cả “Sông Mã” cũng phải gầm lên bộc bạch lòng tiếc thương vô hạn.

“Tây tiến người đi ko hứa ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Người nào lên Tây Tiến mùa xuân đó
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”

Kết thúc bài thơ là một nỗi buồn còn đọng lại trong lòng người đọc – một nỗi buồn nhẹ nhõm nhưng thấm thía. Tây Tiến vẫn như đang mời gọi, gieo vào lòng thi sĩ một cảm giác khó nói thành lời.
Phân tích Tây Tiến của Quang Dũng, chúng ta có thể tưởng tượng ra hình ảnh tự nhiên hùng vĩ nhưng mà tráng lệ đồng thời cũng xây dựng một bức tượng đài người lính kiêu hùng đáng ngợi ca, khâm phục. Bằng ngòi bút sắc sảo, giọng thơ sâu lắng nhiều tình cảm, “Tây Tiến” như một ngọn gió mới thổi vào thơ ca Việt Nam một luồng gió mới – một miền kí ức hào hùng thâm thúy.

——————-HẾT BÀI 7–——————-

 

8. Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Tây Tiến, mẫu số 8

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những dư vang dư hình của nó thì vẫn luôn tồn tại, sống mãi bên đời. Người ta sẽ không thể quên “có cái chết đã hóa thành bất tử” lúc gặp ở trang thơ Tố Hữu, càng ko thể quên hình ảnh người chiến sĩ “đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới” đã in sâu trong thơ Chính Hữu. Tự bao giờ, người lính đã trở thành những tượng đài bất tử như thế trong thơ? Đi qua gian lao, bước tới vinh quang, những người lính Tây Tiến cũng trở thành những hình tượng “còn mãi”, “sống mãi”, “đẹp mãi”. Ta gặp lại họ trong những vần thơ thấm đẫm xúc cảm nhưng mà Quang Dũng gửi lại đoàn quân, cùng theo đó là bao nỗi nhớ…
Vốn là một trong những chiến sĩ của đoàn quân, Quang Dũng viết bài thơ bằng tất cả nỗi nhớ một người đồng chí, một người từng cộng khổ và sánh vai, chứ ko phải của một người miền xuôi từng lên thăm miền ngược. Nỗi nhớ gửi từ Phù Lưu Chanh gọi về bao xúc cảm…
Nhớ về Tây Tiến, trước hết là nhớ về những tháng ngày đoàn quân ròng rã trên chặng đường hành quân. Nỗi nhớ trào dâng ngay từ những câu mở đầu:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”

Tiếng gọi thân yêu đồng hành bước chân kí ức. Sông Mã – nơi chứng kiến và san sớt những buồn vui. Sông Mã – nơi đựng đầy những kỉ niệm và hoài ức. Hành hương về quá khứ, Quang Dũng đã nhắc tới sông Mã như một biểu tượng trước nhất của nỗi nhớ. Nỗi nhớ trải rộng theo thời kì và ngút nghìn trong ko gian, theo những cung đường Tây Bắc.
Hiện lên trong nỗi nhớ là bức tranh về núi rừng Tây Bắc vừa hoang vu, hiểm trở, lại vừa thơ mộng, trữ tình. Cái hoành tráng dữ dội hiện lên ngay ở những cái tên mới mẻ xa lạ: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch; ở những hình ảnh tự nhiên lạ mắt, lạ thường: sương lấp, cồn mây, hẻo lánh, khúc khuỷu…Bằng lối diễn tả độc vận, lối phối thanh bằng trắc linh hoạt, Quang Dũng đã diễn tả thành công cái thế hẻo lánh của đèo cao, cái thế mênh mang của mây rừng. Đọc những câu thơ, ta như mường tượng ra những nơi thâm sơn cùng cốc, nơi hang cùng thủy tận, nơi đoạn đường trúc trắc, nơi đèo cao mấp mô nhưng mà đoàn quân từng đi qua. Trong câu thơ Quang Dũng viết: “Nghìn thước lên cao nghìn thước xuống”, ta nhìn thấy cả một dốc núi mở ra, hai miền ko gian đối cực nới dài, cao chót vót và sâu khôn xiết. Những hiểm trở đó của cảnh rừng từng có lần ta gặp trong thơ Thế Lữ:

“Nhớ cảnh sơn lâm bóng cả cây già
Với tiếng gió gào nghìn, với giọng nguồn hét núi
Với lúc thét khúc trường ca dữ dội.”

Nơi rừng thiêng nước độc cũng từng có bao tuổi xanh phải bỏ lại, bao mất mát hi sinh luôn tồn tại, để lúc nhớ lại sức ta vẫn phải nhói lòng:

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa
Gục lên súng mũ quên mất đời”

Hai chữ “dãi dầu” dồn tụ trong đó bao nhiêu gian lao. Nói tới hi sinh, thi sĩ ko tô đậm cái buồn thương nhưng mà nhấn vào cái kiêu bạc của những người lính vốn xuất thân từ Hà Thành nguy nga. Cho nên nhưng mà dẫu là bỏ lại tuổi xanh nơi chiến trường lúc đầu hãy còn xanh thì những người lính vẫn phải nhìn thấy trong đó những động lực để bước tiếp.
Và như một lẽ tất nhiên, với những con người nhạy cảm như người lính Tây Tiến, ko lúc nào họ chỉ nhìn thấy cái khốc tàn của núi rừng. Ngay trong sự hoang vu, hiểm trở, những vẻ đẹp trữ tình vẫn ngời lên lấp lóa dưới đôi mắt tinh tế của những chàng trai Hà Thành. Đó là kí ức “Mường Lát hoa về trong đêm hơi”, là nỗi nhớ nhấp nhoáng về “nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”. Một đêm hơi với hoa về trong tay, nó lãng mạn biết nhường nào. Là “đêm hơi” chứ ko phải đêm khuya, cũng ko phải đêm sương, dường như nó vừa gợi thời kì, vừa gợi một cảm giác mờ ảo – mờ đi trong tâm hồn người chiến sĩ. Câu thơ “Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi” được buông nhẹ ra bởi một loạt những thanh bằng như làm dịu lại nhịp thơ, gợi cảm giác bâng khuâng, nhè nhẹ, vừa thân thiện, vừa ấm áp tình thân, tựa bước chân ngừng nghỉ sau những chặng đường dài. Nhớ về cái nên thơ đó, thi sĩ ko quên mất cảm giác ấm áp tỏa ra từ hương vị riêng của núi rừng, được gợi lên từ thứ “cơm lên khói” vẫn đượm mùi “thơm nếp xôi”.
Kí ức chiến tranh ko chỉ lưu giữ những chiến công, những tàn tích, nhưng mà còn lưu giữ bao kỉ niệm đẹp về tình quân dân thắm thiết, về những chặng đường ngừng chân mến thương ngọt ngào. Tây Tiến trên những chặng đường ngừng chân sau bao ngày hành quân nhọc nhoài tự bao giờ cũng trở thành một phần ko thể quên mất trong nỗi nhớ. Hồi ức về những đêm liên hoan dần dần sống dậy:

“Doanh trại bừng lên hội hoa chúc
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”

Đoạn thơ lung linh, rộn ràng với đuốc, hoa, với nếp xiêm áo dịu dàng của các cô gái vùng cao đang uốn lượn theo tiếng khèn dìu dặt, bổng trầm như nâng lên hồn rừng sâu núi thẳm. Hai chữ “bừng lên” thật giàu ý nghĩa, giàu sức gợi. Bừng lên trong những ngọn đuốc sáng, bừng lên trong thú vui người lính Hà Thành tới từ xứ lạ phương xa, bừng lên trong tiếng reo vui lúc người phụ nữ bất thần xuất hiện vừa lộng lẫy, vừa tình tứ. “Hoa chúc” nhưng mà người lính mang về trên tay, là hoa lửa đuốc thắp sáng như ngọn đèn rừng, hay là chúc hoa vẫn rọi sáng niềm tin người chiến sĩ? Những đêm liên hoan cứ ấm nồng như thế ko chỉ rực rỡ sắc màu của lửa đuốc, của xiêm áo nhưng mà còn rộn ràng âm thanh của “khèn lên”, của “nhạc về”. Những câu thơ thắm tình quân dân, tựa như cá gặp nước, tựa như con một nhà. Từng hơn một lần ta gặp thứ tình cảm ấm nồng êm đẹp đó trong thơ:

“Các anh về mái ấm nhà vui
Tiếng hát câu cười rộn ràng xóm nhỏ”

Hay:

“Thương nhau chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”

Nhưng nếu những câu thơ của Hoàng Trung Thông và Tố Hữu viết bằng cảm hứng hiện thực với những hình ảnh dịu dàng thì câu thơ của Quang Dũng lại mang một vẻ đẹp bay bổng lãng mạn. Âm hưởng lãng mạn đó còn tiếp tục ngân dài ở những câu thơ sau:

“Người đi Châu Mộc chiều sương đó
Có thấy hồn lau nẻo bờ bến
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đung đưa.”

Xa Tây Tiến, thi sĩ ko bao giờ quên những nét đặc trưng của cảnh, của người nơi đèo cao núi thẳm. Những chiều sương bảng lảng hoàng hôn, ngút ngàn sắc trắng hoa lau, những ngọn lau phơ phất như bàn tay vẫy gọi dáng người trên độc mộc. Âm điệu thơ ở đây thay đổi, ko còn vui tươi như trong đêm liên hoan lửa trại nhưng mà dần trở thành man mác bâng khuâng. Hình ảnh thơ cũng ko còn rực rỡ tươi sáng nhưng mà trở thành ảo mờ, mơ hồ. Những nét dáng mảnh mai duyên dáng từ lâu đã trở thành vong hồn riêng của Tây Bắc. Một Mai Châu mênh mang sương sớm, phơ phất hồn lau, đung đưa dòng nước. Sự quyện hòa giữa cảnh và người qua vài nét chấm phá đã đủ gọi về ko khí Tây Bắc đầy lãng mạn, đọng lại trong nỗi nhớ bao xúc cảm chơi vơi. Thấm đẫm trong từng nét vẽ là một hoài niệm sâu nặng khó quên, bâng khuâng ko nói hết. Tất cả đã thay bằng lời “có thấy”, “có nhớ” ngọt ngào thành tâm.
Tây Tiến nhìn từ chiều sâu kỉ niệm thật có những hồi ức khó quên. Những có nhẽ đậm sâu nhất lòng Quang Dũng là dáng dấp người lính Tây Tiến từ lâu được khắc tạc thành những người hùng bất tử trong sự ghi nhớ. Mở màn là nhớ về hình ảnh những đoàn binh ko mọc tóc:

“Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm”

Bài thơ làm sống dậy hình ảnh của một đoàn quân Vệ quốc. Bước chân họ in trên khắp các nẻo đường quốc gia. Họ tự nguyện xả thân vào cuộc kháng chiến, gieo neo lắm lúc vượt quá sức chịu đựng của những chàng trai Thủ đô mới từ giã mái trường, góc phố. Một sự thực trần truồng và khắc khổ về người lính thời chiến xuất hiện: Họ sống và đấu tranh nơi rừng sâu núi thẳm, thiếu ăn, thiếu thuốc, sốt rét liên miên tới rụng tóc, trọc đầu, da xanh tái. Quang Dũng chỉ phản ánh lại hiện thực chứ ko hề thổi phồng. Đâu phải riêng Quang Dũng mới nhắc về sự thực đó. Tố Hữu cũng từng đau lòng nhưng mà viết: “Giọt giọt mồ hôi rơi/ Trên má anh vàng nghệ”. Nhưng vốn mang trong mình khí chất của người chinh phu tráng sĩ, Quang Dũng nói về cái bi chỉ cốt để gợi cái tráng. Người chiến sĩ chủ động “ko mọc tóc” chứ ko phải “tóc ko mọc”. Ta nghe trong đó chút dí dỏm tươi vui, cũng là niềm sáng sủa ko ngại khổ ngại khó.

Tây Tiến là khúc tráng ca về những người lính trong binh đoàn Tây Tiến

Quyết tâm giết mổ giặc, gieo neo đói rét ko làm giảm chất lãng mạn vốn có trong từng chiến sĩ. Giữa những cuộc hành quân đấu tranh, họ vẫn dành riêng cho mình năm ba phút để nhớ về quê hương, nhớ về những bóng vía thân yêu: “Mắt trừng gửi mộng qua biên giới/ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.” Tâm hồn lãng mạn đưa các anh về cùng những giấc mơ. Là mơ chứ ko phải nhớ, là xúc cảm nằm trong tiềm thức chứ ko phải trong ý thức, đó là động lực để cho các anh cầm chắc tay súng, như thi sĩ Nguyễn Đình Thi từng nói về xúc cảm đó:

“Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng phấp phỏng nhớ mắt người yêu.”

Nhớ về đồng chí, Quang Dũng cũng ko tránh né những mất mát hi sinh, nhưng hẳn rằng Tây Tiến là một trong số ít bài thơ viết về điều đó một cách thấm thía bằng cảm hứng bi tráng:

“Tản mạn biên thuỳ mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.”

Chốn biên thuỳ nơi bom rơi đạn nổ đã lấy đi bao xương máu, để lại những nấm mồ xanh đã hóa thành bất tử. Nhìn thẳng vào sự thực, ta thấy ở đó bao mất mát hi sinh. Nhưng nhìn xa hơn sự thực, ta thấy đằng sau sự hi sinh là chí khí người người hùng “chẳng tiếc đời xanh”, dám quyết tử cho tổ quốc quyết sinh. Đời xanh là tuổi xanh với bao nhiêu hoa mộng. Đẹp là thế, hứa hứa nhiều là thế nhưng các chiến sĩ ta chẳng tiếc nhưng mà nhiệt thành hiến dâng cho Tổ quốc. Hỏi có sự hi sinh nào cao quý hơn, đáng truyền tụng hơn? Một lần nữa, Quang Dũng khắc tả được ý thức của những chinh phu tráng sĩ thời xưa:

“Chí làm trai dặm nghìn da ngựa
Gieo thái sơn nhẹ tựa lông hồng”

Ngày xưa, người tráng sĩ chọn cái chết hiên ngang nơi trận mạc với da ngựa bọc thây và coi đó là vinh quang tột đỉnh, còn chiến sĩ Tây Tiến thì “áo bào thay chiếu anh về đất.” Nhịp độ câu thơ chậm rãi và trang trọng. Một cụ thể rất thực được nhắc tới trong câu thơ nhấp nhoáng phong vị cổ này là hình ảnh áo bào thay chiếu. Ko có manh chiếu, các anh “về đất” bằng chiếc áo bào. Ta ko thấy ở đó sự thiếu thốn nhưng mà chỉ thấy khí chất của người người hùng sánh ngang tầm với non sông. Âm thanh của sông Mã gầm lên vừa như tiếng khóc của tự nhiên đất trời, vừa như khúc nhạc kì vĩ đưa cái chết của người lính vào cõi trường cửu.
Những câu thơ cuối khép lại bài được viết như những dòng thường ghi trên mộ chí, cũng là lời hứa thế của một người lính từng gắn bó sâu nặng với đoàn quân:

“Tây Tiến người đi ko hứa ước
Đường đi thăm thẳm một chia phôi
Người nào lên Tây Tiến mùa xuân đó
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.”

Đã ra đi là ko ước hứa ngày về, đã ra đi là quyết tâm tới đích. Cái ý thức “một đi ko trở lại” thấm nhuần trong tư tưởng và tình cảm của cả đoàn quân Tây Tiến. Ko vương vấn, quyến luyến chuyện riêng tư, tất cả cho nhiệm vụ cứu nước. Tây Tiến mùa xuân đó đã trở thành điểm hứa cho mọi trái tim nhung nhớ luôn muốn trở về.

Tây Tiến là vừa là khúc tráng ca, vừa là khúc trầm ca, vừa mang vẻ đẹp hào hoa, vừa chứa vẻ đẹp hào hùng. Quang Dũng đã góp thêm cho nền thi ca kháng chiến một tuyệt phẩm về người lính nhưng mà người nào đi qua cũng phải lưu lại những ấn tượng cho riêng mình.

——————- HẾT ———————-

Ngoài nội dung 3 bài văn mẫu phân tích bài thơ Tây Tiến ấn tượng ở trên, danh sách các bài văn hay lớp 12 còn rất nhiều bài văn mẫu rực rỡ nhưng mà các em cần lưu tâm, tham khảo như phần Phân tích bài thơ Sóng, Phân tích cơ sở thực tiễn bản tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh, Phân tích đoạn trích bài thơ Việt Bắc, Phân tích phần 2 đoạn trích Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm,…

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-bai-tho-tay-tien-cua-quang-dung-37974n

Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học

Bạn thấy bài viết Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu  ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng bên dưới để hkmobile.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website hkmobile.vn

Phân mục: Văn học
#Phân #tích #bài #thơ #Tây #Tiến #của #Quang #Dũng

Bạn thấy bài viết Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng bên dưới để hkmobile.vn Nghĩacó thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: hkmobile.vn của hkmobile.vn
Nhớ để nguồn: Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng