Nội dung soạn bài Đọc thêm: Quốc gia (Nguyễn Đình Thi) hôm nay sẽ hướng dẫn các em đọc hiểu bài thơ Quốc gia trong SGK, qua đó cảm thu được một tổ quốc nhỏ nhỏ nhưng kiên cường, dũng cảm vươn lên từ vũng bùn đen để đứng lên giành lấy thắng lợi vinh quang.
Mục Lục bài viết:
1. Bài soạn số 1
2. Bài soạn số 2
Soạn bài Đọc thêm: Quốc gia, ngắn 1
NGUYỄN ĐÌNH THI
A. KIẾN THỨC CƠ BẢN
I. TÁC GIẢ (xem bài Mây ý tưởng về thơ)
II, TÁC PHẨM ĐẤT NƯỚC
1. Xuất xứ
– Trong Nhà văn nói về tác phẩm (NXB Văn học, Hà Nội 1994), Nguyễn Đình Thi viết: “Quốc gia là một bài thơ tiêu biểu của tôi trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Bài thơ được khởi đầu viết từ năm 1948. Đây là thời khắc rất có ý nghĩa. Sau chiến dịch thu đông Việt Bắc 1947 tình cảm với tổ quốc ở mỗi người đều gắn liền với lòng tự hào, niềm tin tưởng vào sự thắng lợi của cuộc kháng chiến. Tình cảm công dân ở người viết cũng được biểu lộ thâm thúy. Lúc này tôi viết bài Nhận đường nói lên nhận thức và lòng quyết tâm của mình và cũng là của cả anh em văn nghệ sĩ đi theo kháng chiến. Cảm hứng bài Quốc gia cũng diễn ra từ đấy. Bài thơ được tổng hợp từ một số bài thơ khác như Sáng mát trong và Đêm mít tinh”.
– Quốc gia là một bài thơ được viết trong một thời kì dài (1948 – 1955). Thi sĩ sống với quân nhân, theo bước hành quân và tận mắt thấy các chiến sĩ Điện Biên từ hào chiến đấu xông lên, tạo nên thắng lợi vẻ vang, chấn động địa cầu.
– Với Quốc gia, Nguyễn Đình Thi đã sớm góp một tiếng nói hay và bao quát về tổ quốc. Đây là tổ quốc đứng dậy – tranh đấu, được cảm nhận qua lăng kính tâm hồn tài hoa của người trí thức tiểu tư sản đã nhập thân với Cách mệnh.
2. Bố cục
Bài thơ có thể được phân thành hai phần:
Đoạn 1 (Từ đầu tới câu Lòng dân ta yêu nước thương nhà): Diễn tả quá trình nhận thức về Đất Nước, về kháng chiến và sự tạo nên những tình cảm yêu nước, căm thù giặc ngoại xâm,
Đoạn 2 (còn lại): Diễn tả nói chung những chặng đường kháng chiến kết thúc bằng sự đứng dậy hiên ngang đầy tự hào của tổ quốc,
3. Những trị giá nội dung, nghệ thuật .
a) Mùa thu trong hoài niệm: một mùa thu đẹp nhưng buồn
– Đây là mùa thu Hà Nội trong hoài niệm, vì hoài niệm này , những gì là đọng nhất, sâu nhất mới hiển hiện. Câu thứ nhất Sáng – trong như sáng năm xưa chỉ được viết bằng thanh ngang và thanh . cách trình bày đó đã tạo thành một chuỗi âm thanh vừa trong và để nó hoà điệu với sự trong sáng của nội dung câu thơ.
– Câu thơ là một thoáng bâng khuâng hoài niệm. Là cái khác khắc nhưng mà ở đó ngày nay chợt nhớ về quá khứ, sáng hôm nay nối với các năm xưa. Tâm hồn thi nhân làm một cuộc viễn du trở về với ngày xưa.
– Khí trời trong mát, hương cốm ngọt ngào, chút se lạnh của làn gió heo may, những chiếc lá vàng lặng lẽ rơi, nắng vàng, thềm phố vắng. Chỉ vài nét gợi tả nhưng mà thi sĩ đã dựng lại được cả ko gian, sắc màu hương vị và cả nhịp độ của thời kì của bức tranh thu.
– Hình ảnh thơ gợi cảm và tinh tế. Cảm giác về sự chuyển mùa thật rõ rệt, chuyển mùa trong trời đất và chuyển mùa trong lòng người. Yên ắng và buồn, đó là đặc điểm của hồn thu và tình thu Hà Nội năm xưa.
– Trên cái nên ko gian và thời kì đó, Hà Nội mùa thu năm xưa càng ám ảnh lòng người hơn với hình ảnh những chàng trai tài hoa của đất Hà thành phải xa vắng thành thị rất đỗi thân yêu ra đi vì tiếng gọi của non sông tổ quốc.
– Câu thơ “Người ra tiên phong ko ngoảnh lại / Sau lưng thềm nắng lá rơi đây đã ghi lại rất thực nỗi lòng người đi, dứt khoát nhưng cũng đây lưu luyến. Hình ảnh con người hiện lên trong một bức tâm trạng vừa có hình khối, có màu sắc, tạo nên những ấn tượng day dứt lòng người.
– Phải là người trong cuộc, phải có một tình yêu Hà Nội như máu thịt, phải là một nghệ sĩ tài hoa mới có được bức tranh tâm trạng tuyệt đẹp, đầy âm thanh, hình ảnh và nhạc tính.
b) Mùa thu ở chiến khu Việt Bắc: một mùa thu đẹp rực rỡ, khoáng đạt với những thú vui phấn khởi, hồ hởi, đầy tự hào
– Mùa thu nay khác rồi. Nhịp thơ, giọng thơ đột nhiên chuyển đổi hắn. Nếu trong bảy câu thơ đầu nhịp thở chậm, giọng thơ dịu nhẹ sâu lắng thì tới đoạn này nhạc điệu thơ trở thành khỏe khoắn, mạnh mẽ, hồ hởi, phấn khởi. Vì thế bức tranh mùa thu ở đây đã khác hẳn bức tranh thu trước đó.
– Một bức tranh thu với ko gian vô cùng rộng mở, khoáng đạt. Có nhẽ, tới với đoạn thơ này, lần trước tiên trong thơ ca Việt Nam mới có một bức tranh mùa thu rộng lớn tới tương tự.
+ Những từ ngữ chỉ ko gian mở rộng liên tục xuất hiện liền kề nhau, đó là: trời xanh, núi rừng, những cánh đồng, những ngả đường, những dòng sông.
+ Những hình ảnh tiếp nối này có sức gợi lên một Quốc gia rộng lớn mênh mông.
– Ko còn gió heo may hiu hắt buồn, mùa thu mới với ngọn gió tự do, phóng khoáng thôi ồ ạt làm cả rừng tre phất phới. Mùa thu gắn liền với tấm áo mới trong biếc, với tiếng cười nói rộn ràng.
– Thú vui từ bên ngoài, từ cảnh vật đã trở thành thú vui bên trong, cái vui của chính chủ thể con người. Cái vui ko chỉ nằm riêng trong một âm thanh nhưng mà là cái vui bao trùm cả đất trời, trải ra trên mọi âm thanh, màu sắc.
– Cảnh thu tươi vui, sáng mát, trẻ lại, hồi sinh. Thi nhân đang đứng giữa đất trời Việt Bắc tự do, tựa lưng vào cuộc kháng chiến để nói lên thú vui chung của nhân dân, của dân tộc.
– Cái tôi trữ tình ở đoạn đầu đã nhường chỗ cho cái ta chung của số đông. Cảm hứng ở đây, vì thế, mang đậm chất sử thi.
c) Hai bức tranh mùa thu trong bài thơ đều đẹp, lạ mắt trình bày tài năng nghệ thuật của thi sĩ
– Bức tranh thứ nhất đẹp một cách cổ xưa, sang trọng, lịch lãm, vận tải được cái hồn của một Hà Nội nghìn năm văn vật. .
– Bức tranh thứ hai tươi mới rạng rỡ, hiện đại, vận tải thú vui, lòng tự hào chính đáng của một dân tộc người hùng.
– Hai bức tranh mùa thu trên ko tách bạch nhau nhưng mà hoà quyện vào nhau, bồi đắp cho nhau trình bày sự nhận thức thâm thúy về kháng chiến, về tổ quốc, về con người Việt Nam trong thời khắc lúc bấy giờ.
d) Hình ảnh tổ quốc từ trong đau thương, căm hờn đã quả cảm đứng lên tranh đấu.
Viết về những nỗi khốc liệt của chiến tranh, Nguyễn Đình Thi đã thông minh những câu thơ thật xúc động, ấn tượng:
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiếu
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng canh cánh nhở mắt người yêu .
– Cảnh tượng vừa cụ thể vừa nói chung, vừa hư vừa thực, từ một hình ảnh thực diễn ra ở vùng Bắc Giang, tác giả đã nâng lên thành một hình ảnh có ý nghĩa biểu tượng nói chung về sự đau thương của tổ quốc trong chiến tranh.
– Chiến tranh đã biến những cảnh tượng yên bình như những cánh đồng quê trở thành hoang vắng, đau thương, chết chóc. Đó là ngoại cảnh nhưng đó cũng chính là tâm trạng. Ý thơ đã mô tả nỗi đau xót vô hạn của thi sĩ trước cảnh quê hương thân yêu bị tàn phá.
– Trong đau thương, tổ quốc đã quả cảm vùng lên tranh đấu, .. gia vẫn sử dụng những hình ảnh nói chung để diễn tả trận chiến toàn dân, toàn diện đi tới thắng lợi. .
– Nhịp thơ đoạn cuối nhanh mạnh, dồn dập theo những chặng đi hành quân, những thắng lợi liên tục. Bài thơ khép lại bằng hình nha nói chung tượng trưng cho tổ quốc từ trong máu lửa chiến tranh, trong đau thương căm thù đứng dậy hào hùng:
Súng nổ rung trời tức giận.
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa .
Rũ bùn đứng dậy sảng loà.
– Thi sĩ đã tạo nên bức tượng đài của tổ quốc sừng sững hiện lên chói ngồi trên cái nền của máu, lửa, bùn lầy, trong một ko gian dồn dập âm vang tiếng súng nổ rung trời.
– Bài thơ trình bày cảm hứng truyệt vời về Đất Nước. Từ trong đau thương, mất mát, những người con của Tổ quốc đứng lên, quả cảm tranh đấu để buộc quân thù trả lại tổ quốc vẹn nguyên, tổ quốc của một dân tộc nghìn đời quật cường trung kiên.
– Quốc gia là bài thơ ra đời từ sự lắp ghép những đoạn thơ trong nhiều thời khắc không giống nhau. Tuy nhiên, Quốc gia vẫn là một chỉnh thể nghệ thuật dựa trên nền cảm hứng chủ đạo là ngợi ca tổ quốc người hùng.
B, TỰ LUẬN
1. Xúc cảm của anh (chị) lúc đọc “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi.
– “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi được thai nghén từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1948 – 1949) và hoàn thành lúc cuộc kháng chiến đó đã kết thúc (năm 1955),
– Tác phẩm được dựng lên xung quanh cái trục chính là những xúc cảm, suy nghĩ của thi sĩ về một chủ đề lớn: Quốc gia.
– Bài thơ được mở đầu bằng xúc cảm trực tiếp trong một sáng mùa thu, gợi nhớ về Hà Nội xưa:
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới.
– Ấn tượng về một mùa thu Hà Nội: bầu ko khí mát trong gió nhẹ phảng phất mùi hương cốm mới. Câu thơ gợi tả cả ko gian, mau sắc và hương vị, cả thời kì quá khứ và ngày nay, pha trộn hình an thực tại với hình ảnh trong hoài niệm.
– Mùi hương cốm day dứt, gợi vẻ yên bình, gợi lại những kí ức khong thể nào phai. Đây cũng chính là cội nguồn của cảm hứng tổ quốc.
– “Tôi nhớ những ngày thu đã xa” là sự chuyển mạch. Tác giả đưa ta về lại bầu ko khí của những ngày đầu kháng chiến:
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra tiên phong ko ngoảnh lại
Sau lưng thêm năng lá rơi đầy
– Mùa thu Hà Nội của hoài niệm thật đẹp và thơ mộng: thời tiết chớm lạnh, tự nhiên xao xác hơi may, ko gian là những con phố dài. Sự cảm nhận thật tinh tế và tài hoa làm cho mùa thu Hà Nội hiện lên bằng hình khối, màu sắc, ánh sáng. Nhưng tại là màu sắc của tâm diễn ra trong trời thu đó.. trạng nên dễ khiến lòng người thêm xao động, bẽ bàng bởi cuộc chia li
– Hình ảnh người ra đi” gợi dáng vẻ “li khách” của Thâm Tâm. Hình tượng đó biểu lộ vẻ dứt khoát về một sự lựa chọn (đầu ko ngoảnh lại) nhưng trong lòng hắn còn vương vấn, luyến lưu nên âm hưởng thơ bàng khuâng buồn, cảnh ra đi đẹp nhưng lặng lẽ: Sau lưng thềm nắng lá rơi đây. Đây là những câu thơ hay nhất của tổ quốc”.
– Từ mùa thu hoài niệm, tác giả quay lại với ngày nay của mùa thu nay, một mùa thu hoàn toàn đổi khác:
Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng lại nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phất phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha
– Có sự chuyển đổi về âm điệu, nhịp độ thơ; câu thơ ngắn nhịp nhanh, rộn ràng; sự phối hợp các vần trắc và thanh trắc (phất phới, áo mới)… khiến cảnh sắc tự nhiên và tâm trạng đã thay đổi. Vẫn là mùa thu với bầu trời trong xanh, nhưng tươi sáng, hoà nhập với tâm trạng con người (tôi đứng vui), trình bày cuộc sống mới, thay da đổi thịt.
– Chủ quyền của con người liên tục được khẳng định với tình cảm mến yêu tha thiết và tự hào:
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường mênh mông
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
– Sự liệt kê một cách nói chung, bằng những danh từ ở số nhiều (những cách đồng…) tiếp tục bổ sung cho niềm tự hào to lớn lúc người dân tự mình làm chủ vận mệnh mình.
– Thi sĩ đưa ra khái niệm về tổ quốc – một tổ quốc ngoan cường từ quá khứ của ông cha tới con cháu ngày nay, truyền thống quật cường luôn chảy trong mạch máu những người con Lạc cháu Hồng suốt bốn nghìn năm nay:
Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa lọng nói về
– Bài thơ tiếp tục chuyển mạch về quá khứ, mô tả nỗi tang thương của dân tộc lúc tổ quốc bị quân thù xâm chiếm:
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
– Trên cái nền của hiện thực đó hình ảnh người chiến sĩ ra đi giết mổ giặc cứu nước hiện lên đây lãng mạn, hùng tráng:
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng canh cánh nhớ mắt người yêu
– Cách xử lí hình tượng thơ mang tính lịch sử, thời đó tình cảm số đông bao giờ cũng nổi trội hơn tình cảm riêng tư. Cái đẹp của tình yêu ở đây mang tính sử thi.
– Các khổ thơ tiếp tập trung trình bày một tổ quốc từ trong đau thương, tang thương, căm hờn,… đã đứng lên tranh đấu quật cường, sẵn sàng hi sinh. Hình tượng thơ thiên về nói chung qua các biểu tượng: bát cơm, nước mắt, xiềng xích, chim, hoa… .
– Lời thơ mang tính chính luận, giọng thơ sắt đá chứa đầy phẫn uất lúc viết về sự ác độc của quân thù:
Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giăng khỏi mồm ta
– Từ trong đau thương đó, tổ quốc, con người ko gục ngã nhưng mà quả cảm đứng lên ngời sáng đây khí dũng hiên ngang:
Súng nó rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà
– Bốn câu thơ sử dụng thế thơ sáu chữ với cách ngắt nhịp đều đặn, dồn dập đã tạo nên được âm hưởng mạnh mẽ, hùng tráng. Giọng điệu ở đây đã có sự đổi khác so với giọng trữ tình sâu lắng ở đoạn thơ đầu.
– Quốc gia đã liên kết được nhiều yếu tố: từ sự chân thực của hình ảnh tới chất suy tưởng, nói chung, xúc cảm, của tư nhân với tình cảm, tư tưởng của cả dân tộc về tổ quốc. Nhờ thế, Quốc gia mãi mãi là tiếng thơ hùng tráng, đầy xúc cảm trong tâm hồn người Việt Nam.
Soạn bài Đọc thêm: Quốc gia, ngắn 2
NGUYỄN ĐÌNH THI
Câu 1: Theo anh / chị, nên chia bài thơ thành mấy phần? Nêu ý nghĩa của mỗi phần và giảng giải quan hệ giữa các phần.
Trả lời :
a. Bố cục: 2 phần
– Phần 1 : Từ đầu tới “….vọng nói về” : tổ quốc vươn dậy từ đau thương.
– Phần 2 : Đoạn còn lại : Quốc gia đã vươn dậy sáng lòa.
b. Mối quan hệ giữa các phần : Đó là quan hệ bổ sung về tổ quốc ở nhiều khía cạnh :
– Đoạn 1 tạo nên từ trước (1948 – 1949), tác giả cảm thấy chưa vẹn tròn.
– Đoạn 2 cho ta thấy hình ảnh tổ quốc Việt Nam vươn lên từ trong gian truân, chiến tranh: “Nước Việt …, sáng loà.”
Câu 2. Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm của thi sĩ xuất hiện với những điểm gì rực rỡ?
Trả lời
Những điểm rực rỡ :
– Mùa thu chia tay đầy lưu luyến .
– Mùa thu với thời tiết “ Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội ”.
– Mùa thu đẹp nhưng mà buồn ám ảnh: “Những phố dài xao xác hơi may”, “Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”.
– Mùa thu đầu thu kháng chiến với tâm thế quyết liệt: “Người ra tiên phong ko ngoảnh lại”.
Câu 3. Phân tích đoạn thư từ “Mùa thu nay khác rồi” tới “Những buổi ngày xưa vọng nói về”.
Trả lời :
– Nội dung: Trình bày những thay đổi, lay động.
– Xúc cảm : Buồn, bâng khuâng, lưu luyến tới vui sướng, tự hào.
– Điểm nhìn thay đổi từ đường phố, thềm nhà tới núi đồi, rừng tre, trời xanh, cánh đồng, dòng sông ⟹ hoan hỉ, hỉ hả trước cảnh tổ quốc rộng lớn.
– Tác giả chuyển sang xúc cảm tự hào về chủ quyền tổ quốc và truyền thống quật cường của ông cha, “của chúng ta”.
– Hai đặc tính quý báu của dân tộc ta: anh hung, quật cường và giản dị, chất phác.
– Nghệ thuật: điệp ngữ, liệt kê, giọng thơ thay đổi hào sảng, nói giảm ,….
Câu 4. Nguyễn Đình Thi đã cảm nhận và suy tư như thế nào về quê hương tổ quốc trong phần 2?
Trả lời:
Phần 2 hình ảnh tổ quốc đau thương nhưng quả cảm vươn lên từ trong khổ cực và hy sinh :
– “Ôi những cánh đồng quê chảy máu… nhớ mắt người yêu”: là tổ quốc đau thương dưới vòng nô lệ thực dân và hình ảnh con người Việt Nam quả cảm.
– “Từ những đau… Lòng dân ta yêu nước thương nhà” là khổ thơ nói về sự căm hờn giặc, ý thức đấu tranh, lòng “yêu nước thương nhà” của nhân dân ta.
– “Khói nhà máy… ánh rạng đông” là hai khổ thơ suy ngẫm về tổ quốc từ thời khắc ngày nay ; Tâm trạng của tác giả tràn trề thú vui và niềm tin tưởng.
– Nghệ thuật : lời thơ, nhịp thơ sục sôi của ý chí quyết đấu; Hình ảnh tổ quốc vụt lớn, đứng dậy vinh quang.
Câu 5. Anh chị nhận xét như thế nào về độ dài ngắn của các câu thơ, cách chọn lựa hình ảnh và nhịp độ trong bài thơ? Cách viết tương tự có tác dụng gì?
Trả lời:
với thể thơ tự do, độ dài ngắn của các câu thơ không giống nhau, thích hợp với xúc cảm của tác giả.
cách lựa chọn hình ảnh thân thiện với đời thường, bình dị nhưng mà bất kỳ người Việt Nam nào cũng biết. Hình ảnh thơ lúc tươi vui mang các hình ảnh khẳng định chủ quyền “ của ta”. Lúc buồn hình ảnh thư lại buồn lộ rõ sự hi sinh mất mát “ dây thép gai đâm nát trời chiều”, “ đầu ko….lá rơi đầy”
nhịp độ thơ nhanh, chậm tùy theo xúc cảm của tác giả yêu ghét, căm giận, tự hào
=> tác dụng: Khái niệm tổ quốc một cách thân thiện dễ hiểu nhất cho nhân dân. Khơi gợi tình yêu nước,niềm tự hào dân tộc lúc trải qua các thời kỳ lịch sử.
* LUYỆN TẬP
Đề bài: Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của mùa thu Hà Nội trong bốn câu thơ:
“Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác heo may
Người ra tiên phong ko ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
(Quốc gia – Nguyễn Đình Thi)
Trả lời:
a. Giới thiệu tác giả, tác phẩm .
b. Cảm nhận về mùa thu Hà Nội:
– Thu Hà Nội năm xưa sống dậy trong mùa thu Việt Bắc hôm nay, với những cảnh vật tự nhiên và con người cụ thể, sinh động và gợi cảm.
– Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn.
c. Nhận định nói chung lại nội dung, nghệ thuật, tư tưởng.
————————HẾT———————–
Qua bài viết trên, các em cũng đã phần nào nắm được những cụ thể chính cho nội dung cần học. Tiếp theo, các em nên tìm hiểu Phân tích bài thơ tổ quốc để học tốt ngữ văn hơn.
https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-doc-them-dat-nuoc-38161n
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
Bạn thấy bài viết Soạn bài Quốc gia của Nguyễn Đình Thi có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Soạn bài Quốc gia của Nguyễn Đình Thi bên dưới để hkmobile.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website hkmobile.vn
Phân mục: Văn học
#Soạn #bài #Đất #nước #của #Nguyễn #Đình #Thi
Bạn thấy bài viết Soạn bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Soạn bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi bên dưới để hkmobile.vn Nghĩacó thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: hkmobile.vn của hkmobile.vn
Nhớ để nguồn: Soạn bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi