Trong chương trình Ngữ văn lớp 8 các em đã được làm quen với việc sử dụng yếu tố mô tả và biểu cảm trong văn bản tự sự. Trong soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7 trang 73 SGK Ngữ văn 10, tập 1 hôm nay sẽ giúp các em củng cố tri thức đã có đồng thời tăng lên kỹ năng vận dụng vào thực tiễn viết bài.
Mục Lục bài viết:
1. Bài soạn số 1
2. Bài soạn số 2
3. Bài soạn số 3
Soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7
Soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, Ngắn 1
I. MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Câu 1.
– Mô tả là tưởng tượng và tái tạo lại những đặc điểm, tính chất, sự việc,…làm nó hiện lên trước mắt người đọc, người nghe
– Biểu cảm là bộc lộ xúc cảm, tâm tư, tình cảm, cách giám định của con người đối với các sự vật, hiện tượng diễn ra xung quanh cuộc sống.
Câu 2.
Mô tả trong văn tự sự ko hoàn toàn giống với mô tả trong văn biểu cảm. Bởi, xét về hình thức thì hai loại này giống nhau nhưng xét về vị trí xuất hiện thì trong văn tự sự yếu tố mô tả thường xuất hiện trước.
Câu 3.
Căn cứ vào sức lôi cuốn của tác phẩm để giám định hiệu quả của yếu tố mô tả và biểu cảm trong văn tự sự
Câu 4.
– Đoạn trích là một văn bản tự sự vì có: nhân vật, sự việc, tình tiết
– Tả hiện thực cảnh đêm hôm, tả trời nghìn sao 🡪 Yếu tố mô tả
– Diễn tả xúc cảm của nhân vật tôi 🡪 Yếu tố biểu cảm
🡺 Nhờ có các yếu tố mô tả và tự sự nhưng mà câu chuyện trở thành sinh động, lôi cuốn, cuốn hút người độc người nghe
II. QUAN SÁT, LIÊN TƯỞNG, TƯỞNG TƯỢNG ĐỐI VỚI VIỆC MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ
Câu 1.
a. /Liên tưởng/: từ sự việc , hiện tượng nào đó nhưng mà nghĩ tới sự việc, hiện tượng có liên quan
b. /Quan sát/: quan sát để nhìn rõ, biết rõ sự việc hay hiện tượng
c. /Tưởng tượng/: tạo ra trong tâm trí hình ảnh của cái ko hề có trước mắt.
Câu 2.
Để mô tả có hiệu quả cần quan sát kĩ nhân vật, tăng khả năng tưởng tượng, liên tưởng
Câu 3.
Đáp án D ko chuẩn xác
III. LUYỆN TẬP
Câu 1.
a. Đoạn trích: Ra –ma kết tội
– Yếu tố mô tả : quá trình Ra – ma đi tìm quỷ vương để cứu vợ chàng là Xi – ta
– Yếu tố biểu cảm: sự bộc lộ xúc cảm của các nhân vật trong đoạn trích
b.
– Yếu tố mô tả: vẻ đẹp của mùa thu
– Yếu tố biểu cảm: những cảm nhận trước ko khí của trời thu.
Câu 2.
Nội dung cần đạt:
– Yếu tố mô tả:
+ Ko gian, cảnh vật
+ Hành trình chuyến đi
+ Gia đình, bè bạn
– Yếu tố biểu cảm:
+ Cảm nhận của bản thân sau chuyến đi
+ Cảm nhận về tự nhiên, con người
Soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, Ngắn 2
I. MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ
1.
– Mô tả là dùng tiếng nói hoặc một phương tiện nghệ thuật nào đó làm cho người nghe, người đọc có thể thấy sự vật, hiện tượng, con người như đang xuất hiện trước mắt.
– Biểu cảm là bộc lộ tình cảm chủ quan của bản thân trước sự vật, sự việc, hiện tượng, con người trong đời sống.
2. Mô tả trong văn bản tự sự có hoàn toàn giống với mô tả trong văn bản mô tả hay ko? Giữa biểu cảm trong văn bản tự sự với biểu cảm trong văn bản biểu cảm có những nét giống nhau và không giống nhau cụ thể nào?
Mô tả trong văn trong văn tự sự ko hoàn toàn giống với mô tả trong văn mô tả.
Bảng so sánh giữa biểu cảm trong văn bản tự sự với biểu cảm trong văn bản biểu cảm.
| So sánh | Văn bản tự sự | Văn bản biểu cảm |
| Giống | Đều nhằm bộc lộ tình cảm chủ quan của người viết. Giúp bài văn văn có sức truyền cảm, rung động mãnh liệt sâu xa. |
|
| Khác | Yếu tố biểu cảm là yếu tố phụ. Một bài văn tự sự sử dụng yếu tố miêu làm cho bài văn hay hơn, giàu sức truyền cảm hơn chứ ko nhằm biến bài văn tự sự thành bài văn mô tả hay bài văn biểu cảm. |
Yếu tố biểu cảm là yếu tố chính. |
3. Cần căn cứ vào đâu để giám định hiệu quả của mô tả và biểu cảm trong văn tự sự?
Căn cứ để giám định hiệu quả của mô tả và biểu cảm trong văn tự sự là ở chỗ mô tả và biểu cảm đã phục vụ đắc lực cho mục tiêu tự sự tới mức độ nào, nó làm cho bài văn tự sự giàu sức truyền cảm ra sao.
4. Giảng giải vì sao đoạn trích ở mục I.4 rất thành công trong việc sử dụng các yếu tố và biểu cảm?
– Đây là một trích đoạn tự sự bởi nó có các yếu tố như: nhân vật (chàng chăn cừu và cô gái), có sự việc (một tình tiết nhỏ) và có cả người dẫn chuyện (nhân vật tôi – chàng chăn cừu).
– Các yếu tố mô tả xuất hiện ở phần đầu đoạn văn (mô tả hiện thực của cảnh đêm hôm) và đoạn tả bầu trời nghìn sao ở phần cuối. Yếu tố biểu cảm trong đoạn văn là phần diễn tả những xúc cảm tinh tế của nhân vật tôi lúc “đầu nàng trĩu nặng vì buồn ngủ đã ngả vào tôi với tiếng sột soạt êm ái của những dải đăng-ten và làn tóc mây gợn sóng”.
– Các yếu tố mô tả và biểu cảm đã đóng góp tích cực cho việc tăng lên hiệu quả tự sự. Hai yếu tố này không những đã giúp chúng ta tưởng tượng một cách sinh động về cảnh đêm sao thơ mộng nhưng mà còn có tác dụng xúc tiến diễn biến của tình tiết. Yếu tố mô tả làm nền cho việc phát sinh sự việc và từ đó mới có những rung động khẽ khàng, say sưa nhưng mà thanh khiết của chàng chăn cừu bên cô gái thơ ngây, xinh đẹp. Đêm sao thơ mộng cùng những rung động ngọt ngào làm cho đoạn văn trở thành lôi cuốn và có sức truyền cảm mạnh mẽ.
II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với việc mô tả và biểu cảm trong bài văn tự sự
1. Chọn và điền từ thích hợp vào chỗ trống
a. Liên tưởng: Từ sự việc, hiện tượng nào đó nhưng mà nghĩ tới sự việc, hiện tượng có liên quan.
b. Quan sát: Xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật hay hiện tượng.
c. Tưởng tượng: Tạo ra trong tâm trí hình ảnh của cái ko hề có ở trước mắt, hoặc chưa hề gặp.
2. Để làm tốt việc mô tả trong văn tự sự, người làm văn cần và chỉ cần quan sát nhân vật một cách tỉ mỉ nhưng mà ko cần liên tưởng, tưởng tượng ko? Vì sao? Tìm trong đoạn trích ở mục 1 những dẫn chứng để chứng minh cho ý kiến của mình.
Để mô tả cho tốt, người làm văn ko thể chỉ cần quan sát nhân vật một cách tỉ mỉ nhưng mà cần khả năng tưởng tượng và liên tưởng nữa.
Bởi vì, quan sát là khâu nhận mặt, tiếp thu nhân vật cần quan sát. Rồi tới lúc liên tưởng trong tư duy của ta liên tưởng sự vật, hiện tượng đó với một hình ảnh hay sự việc có tính tương đồng. Khâu tưởng tượng là khâu quan trọng nhất giúp ta đưa ra được thành phầm cuối cùng, quyết định chất lượng của hoạt động mô tả.
Ví như, trong đoạn trích “Những vì sao”, để mô tả được cảnh đêm sao của cô gái với chàng trai thì tác giả cần quan sát bằng mắt (thị giác), tai (thính giác), bằng da thịt (xúc giác): trong đêm, tiếng “suối reo nghe rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ. Hay hình ảnh “Cô gái nom như một chú mục đồng nhà trời, nơi có những đám cưới sao…” là thành phầm của trí tưởng tượng. Và nếu ko có sự liên tưởng phong phú thì ko thể có được cảnh “cuộc hành trình trầm lặng, ngoan ngoãn” của nghìn sao gợi nghĩ tới “một đàn cừu lớn”.
3. Để câu chuyện ko có cảm giác khô khan, khiến người đọc cảm thấy chán nản, người kể chuyện cần liên kết bộc lộ xúc cảm, tình cảm của nhân vật trong quá trinh tự sự. Song những xúc cảm, những rung động được phát sinh từ đâu?
Ý d là ý ko chuẩn xác. Bời vì, những xúc cảm, rung động được phát sinh từ rất nhiều yếu tố, có thể từ sự vật khách quan bên ngoài, có thể từ rung động bên trong.
Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy, tình cảm, xúc cảm của nhân vật “tôi” trong đoạn trích Những vì sao phát sinh từ việc quan sát tỉ mỉ, chuyên chú cảnh đêm. Một đêm sao huyền ảo và thơ mộng, hơn nữa vẻ đẹp hồn nhiên và thơ ngây của cô gái kiên cố đã làm lay động trái tim giàu xúc cảm và dễ rung động của chàng trai. Và rõ ràng chính những ý tình đấy đã làm cho đoạn văn thêm mượt nhưng mà và lôi cuốn hơn. Cho nên, ko thể nói để biểu cảm lúc tự sự, chỉ tìm những xúc cảm, những rung động trong tâm hồn người kể.
LUYỆN TẬP
1. Hãy nhận xét về vai trò của các yếu tố mô tả và biểu cảm trong:
a. Một đoạn trích tự sự đã học ở lớp 10.
Đoạn tự sự kể lại việc bà lão phát xuất hiện Tấm từ trong quả thị bước ra trong văn bản “Tấm Cám” (từ “Ngày nào bà lão cũng đi chợ vắng… lấy làm lạ”.
– Yếu tố mô tả: “Từ trong quả thị chui ra một cô gái thân hình nhỏ nhỏ như ngón tay nhưng chỉ trong chớp mắt đã trở thành Tấm”.
=> Yếu tố mô tả giúp người đọc tưởng tượng rõ nét vẻ đẹp của Tấm từ quả thị bước ra và sau những lần biến hóa thì hiện nay sẽ trông như thế nào.
– Yếu tố biểu cảm: bà lão lấy làm lạ vì sự xuất hiện của Tấm và hành động của cô.
=> Yếu tố biểu cảm giúp người đọc thấy được tâm trạng, suy nghĩ của bà lão, làm cho câu chuyện trở thành sinh động hơn.
b. – Yếu tố mô tả và biểu cảm: “em nhỏ có đôi bím tóc tí xíu’’, “Trời đang thu … run rẩy’’.
=> Yếu tố mô tả và biểu cảm đã làm cho đoạn văn tự sự được trích trở thành sinh động và lôi cuốn.
2. Viết một bài văn tự sự có sử dụng các yếu tố mô tả và biểu cảm kể về một chuyến đi mang đến cho anh (chị) nhiều xúc cảm (một lần về quê, một chuyến thăm quan du lịch).
Gia đình tôi cùng về Tam Đảo ngơi nghỉ trong những ngày trời vừa chớm thu. Ánh nắng vàng nhẹ buông trên cửa kính oto, len vào bên trong làm tôi muốn buong kính xuống để đón lấy ánh nắng sớm mai dịu ngọt. Trời thu nhẹ hẫng, những màn sương mỏng giăng trên từng nẻo đường lòng vòng. Cảm giác thật sảng khoái sau một tuần học tập mỏi mệt.
Soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, Ngắn 3
I. Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự
Câu 1 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
– Mô tả là dùng tiếng nói (hay một phương tiện nghệ thuật khác) làm cho người nghe (người đọc, người xem) có thể thấy sự vật, hiện tượng, con người như đang xuất hiện trước mắt.
– Biểu cảm là bộc lộ những tình cảm, xúc cảm của bản thân trước sự vật, sự việc, hiện tượng con người trong đời sống.
Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
– Mô tả và biểu cảm trong văn bản tự sự ko hoàn toàn giống với mô tả trong văn bản mô tả, biểu cảm trong văn biểu cảm. Có chăng sự giống nhau giữa chúng là cùng làm cho sự vật trở thành rõ ràng, sinh động, có hình dáng, có xúc cảm. Sự không giống nhau giữa chúng được trình bày rõ rang qua mục tiêu sử dụng:
+ Mô tả trong văn bản tự sự chỉ là yếu tố phụ giúp văn bản thêm sinh động, lôi cuốn, thu hút người đọc hơn
+ Biểu cảm trong văn bản tự sự là yếu tố tạo điều kiện cho sự vật, con người trong văn bản tự sự thêm xúc cảm, là phương tiện dẫn dắt câu chuyện.
– Tóm lại, vì văn bản tự sự là văn kể nên những yếu tố như mô tả hay biểu cảm chỉ là yếu tố được thêm vào cho câu chuyện kể sinh động, “có hồn” còn mục tiêu chính của văn bản này là kể chứ ko phải mô tả hay biểu cảm.
Câu 3 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Để giám định hiệu quả của mô tả và biểu cảm trong văn bản tự sự, người ta căn cứ vào mô tả và biểu cảm đã phục vụ đắc lực cho mục tiêu tự sự tới mức độ nào, nó làm cho bài văn tự sự giàu sức truyền cảm ra sao.
Câu 4 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
– Đoạn trích trên là một trích đoạn tự sự bởi nó kể lại những sự việc xảy ra trong một đêm ngoài trời, có các nhân vật (chàng chăn cừu và cô gái) cùng người kể chuyện.
– Các yếu tố mô tả và biểu cảm trong đoạn trích:
+ Tả cảnh ngoài trời trong đêm (“…suối reo rõ hơn…cỏ non đang mọc”; “…phía đầm bên kia…”
+ Tả công chúa (“… có một cái gì đó mát rượi… tóc mây gợn sóng”…)
+ Tâm trạng của nhân vật “tôi” (những suy nghĩ và cảm nhận)
– Các yếu tố mô tả giúp người đọc dễ dàng tưởng tượng quang cảnh hơn: đó là một đêm ngoài trời với quang cảnh thật đẹp, mọi thứ lung linh và trong trẻo. Các yếu tố biểu cảm trình bày những suy nghĩ của nhân vật, những xúc cảm nhẹ nhõm, êm dịu. Hai yếu tố trên liên kết với nhau tạo như tái tạo quang cảnh ngay trước mắt người đọc, giúp những cụ thể đi sâu hơn vào long người
II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với việc mô tả và biểu cảm trong bài văn tự sự
Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Liên tưởng: từ sự việc, hiện tượng nào đó nhưng mà nghĩ tới sự việc, hiện tượng có liên quan
b. Quan sát: xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật hay hiện tượng
c. Tưởng tượng: tạo ra trong tâm trí hình ảnh của cái ko hề có trước mắt, hoặc còn chưa bao giờ gặp.
Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Để làm tốt việc mô tả trong văn tự sự, người làm văn ko những phải có sự quan sát tinh tế kĩ lưỡng nhân vật nhưng mà còn phải có sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú. Có tương tự việc tả mới chân thực, cụ thể, sinh động và lôi cuốn người đọc.
Như đoạn trích ở mục I.4, nếu ko có sự quan sát của tác giả, ta sẽ ko thể thấy được những hình ảnh: trong đêm, tiếng “suối reo nghe rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ, hay hình ảnh “Cô gái nom như một chú mục đồng nhà trời, nơi có những đám cưới sao…”. Những cụ thể đấy được xây dựng cần dựa vào cả liên tưởng, tưởng tượng của chính tác giả. Và chính nhờ sự liên tưởng đấy, ta mới có thể thấy được cuộc hành trình trầm lặng, ngoan ngoãn” của nghìn sao gợi nghĩ tới “một đàn cừu lớn”.
Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Để câu chuyện mình kể ko gây cảm giác khô khan, người kể chuyện cần liên kết bộc lộ xúc cảm, tình cảm của nhân vật (hoặc của bản thân) trong quá trình tự sự. Song, những xúc cảm, những rung động (để biểu cảm) được phát sinh từ: sự quan sát, chu đáo tỉ mỉ, tinh tế; sự vận dụng lien tưởng, tưởng tượng hồi ức; từ những sự vật, sự việc khách quan đã và đang lay động trái tim người kể.Theo như đoạn trích ở mục I.4, những vì sao phát sinh từ việc quan sát tỉ mỉ, chuyên chú cảnh đêm. Một đêm sao huyền ảo và thơ mộng, hơn nữa vẻ đẹp hồn nhiên và thơ ngây của cô gái kiên cố đã làm lay động trái tim giàu xúc cảm và dễ rung động của chàng trai. Và rõ ràng chính những ý tình đấy đã làm cho đoạn văn thêm mượt nhưng mà và lôi cuốn hơn.
Cho nên, ý nêu ở mục (d) là ko chuẩn xác. Ko thể nói để biểu cảm lúc tự sự, chỉ tìm những xúc cảm, những rung động trong tâm hồn người kể.
Luyện tập
Câu 1 (trang 76 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Nhận xét về vai trò của các yếu tố mô tả và biểu cảm trong:
a. Đoạn trích “Thắng lợi Mtao Mxây” là một trong những đoạn trích đã học cho thấy vai trò quan trọng của yếu tố mô tả và biểu cảm trong văn tự sự. Nhờ các yếu tố mô tả, người đọc thấy núi rừng Tây nguyên như xuất hiện trước mắt, diễn biến của trận đấu sinh động hơn. Thêm vào đó, các yếu tố biểu cảm giúp suy nghĩ, xúc cảm của nhân vật trong truyện trở thành chân thực hơn bao giờ hết. Yếu tố mô tả và biểu cảm đã là cho trận đấu hoành tráng, dữ dội và từ đó hình ảnh người người hùng trở thành lớn lao hơn.
b. Đoạn trích “Lẵng quả thông” của nhà văn C. Pau-tốp-xki: người kể đã vận dụng tài tình các yếu tố mô tả và biểu cảm từ sự quan sát, liên tưởng, tưởng tượng của mình. Trước nhất là yếu tố mô tả “một em nhỏ có đôi bím tóc tí xíu..”, “Trời thu … đang run rẩy” trình bày khả năng quan sát tỉ mỉ của nhà văn. Thêm vào đó là các yếu tố biểu cảm giúp đoạn văn trở thành “có hồn” hơn, chân thực hơn. Tóm lại, tác giản đã thành công trong việc sử dụng các yếu tố mô tả và biểu cảm trong văn bản tự sự của mình.
Câu 2 (trang 76 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Viết bài văn tự sự có sử dụng yếu tố mô tả và biểu cảm
* Xem xét:
– Thể loại: văn tự sự (theo đề tài có sẵn) => Ko nên tập trung quá vào mô tả và biểu cảm.
– Đưa những xúc cảm thật, những điều mình được chứng kiến, quan sát liên kết với những liên tưởng để bài văn có xúc cảm thật, phong phú và lôi cuốn người đọc (Tránh lối viết xáo rỗng, xúc cảm giả và liên tưởng thái quá).
* Có thể tham khảo dàn ý kể lại kỉ niệm của một lần về quê ngoại:
1, Mở bài: – Mình được về quê ngoại nhân dịp gì?
– Xúc cảm lúc đầu lúc ngồi trên chuyến xe để về quê ngoại?
2, Thân bài
– Cảnh vật thôn quê mở màn xuất hiện trước mắt: những cánh đồng rộng lớn, đàn cò trắng đang bay thẳng cánh, ánh nắng của buổi sớm rạng đông đang hiện dần ra trước mắt…
– Mô tả nhà bà ngoại: Vị trí, cảnh vật xung quanh nhà bà (vườn cây với những loại quả lạ, ao…)
– Buổi tối: cả nhà cùng nhau quây quần bên mâm cơm tuy giản dị nhưng mà đầy ắp tình mến thương – khác với bữa cơm hàng ngày trên thành thị.
– Ngày hôm sau: theo chân bà ra đồng, được sống cuộc sống thôn quê
– Gặp và có thêm nhiều người bạn, được dạy làm những món đồ chơi dân gian…
3, Kết bài: Xúc cảm của bản thân sau chuyến đi.
– Ước mơ về một ngày mai giúp tổ quốc trở thành tốt hơn…
Xem tiếp các bài soạn để học tốt môn Ngữ Văn lớp 10
https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-mieu-ta-va-bieu-cam-trong-van-tu-su-tuan-7-lop-10-37914n
– Soạn bài Tam đại con gà
– Soạn bài Nhưng nó phải bằng hai mày
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
Bạn thấy bài viết Soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Soạn bài Mô tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7 bên dưới để hkmobile.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website hkmobile.vn
Phân mục: Văn học
#Soạn #bài #Miêu #tả #và #biểu #cảm #trong #văn #tự #sự #tuần
Bạn thấy bài viết Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7 bên dưới để hkmobile.vn Nghĩacó thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: hkmobile.vn của hkmobile.vn
Nhớ để nguồn: Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự, tuần 7