Hướng dẫn soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh sẽ cùng các em khám phá cặp hình tượng sóng-em, qua đó thấy được tâm hồn, vẻ đẹp của người con gái lúc yêu cũng như sự tài tình của Xuân Quỳnh lúc xây dựng hình tượng sóng.
Mục Lục bài viết:
1. Bài soạn số 1
2. Bài soạn số 2
SOẠN BÀI SÓNG, ngắn 1
XUÂN QUỲNH
Câu 1. Nhận xét về âm điệu, nhịp độ bài thơ. âm điệu, nhịp độ đó được tạo nên bởi những yếu tố nào?
Trả lời :
– Âm điệu, nhịp độ bài thơ rộn rực tới xôn xao, khát khao tới khắc khoải. Từng nhịp thơ như nhịp con tim, như từng con sóng vỗ vào bờ, cuộn trào theo từng nỗi nhớ.
– Câu thơ ngắn, đều .
– Gieo vần chân, vần cách, gợi con sóng đuổi nhau .
Câu 2. Hình tượng bao trùm xuyên suốt bài thơ là hình tượng sóng. Mạch liên kết các khổ thơ là những khám phá liên tục về sóng. Hãy phân tích hình tượng này.
Trả lời:
– “Sóng” là “em” ⟶ Sóng và em song song nhau để diễn tả tình yêu.
– “ sóng” và “ em” là hình tượng trung tâm của tác phẩm .Sóng ẩn dụ cho hình ảnh người con gái đang yêu.
– hai hình tượng bổ sung cho nhau trong suốt cả bài thơ.tuy hai nhưng mà một từ đó tạo nên âm vang cộng hưởng cho tình yêu nhưng mà Xuân Quỳnh muốn trình bày.
– từ khát vọng yêu tới sự tìm hiểu tới tận cùng tình yêu. từ lo lắng về sự ko vững bền của tình yêu tới sự nhớ nhung và khát khao tình yêu
Câu 3. Giữa sóng và em trong bài thơ có quan hệ như thế nào? Anh chị có nhận xét gì về kết cấu bài thơ? Người phụ nữ đang yêu tìm thấy sự tương đồng giữa các trạng thái tâm hồn mình với những con sóng. Hãy chỉ ra sự tương đồng đó.
Trả lời:
– Giữa “sóng” và “em” có quan hệ tương đồng (“sóng” chính là ẩn dụ cho tình yêu và tâm hồn nhân vật “em” ).
– Kết cấu bài thơ là kết cấu song hành liền mạch .
– Sự tương đồng đó là:
luôn hướng về bờ như em hướng về anh
luôn nồng nàn trong tình yêu cuộn trào nỗi nhớ,như sóng vỗ liên miên.
tìm hiểu tình yêu như sóng tìm ra tận bể
qua đó cho thấy vẻ đẹp tình yêu của Xuân Quỳnh thật sự nồng nhiệt như lớp sóng đang gào thét
Câu 4. Bài thơ là lời tự bạch của một tâm hồn phụ nữ đang yêu. Theo cảm nhận của anh/ chị tâm hồn đó có những đặc điểm gì ?
Trả lời:
– Đó là một tâm hồn rất thật tâm, dịu dàng nhưng cũng sôi nổi và mạnh mẽ, hết mình trong tình yêu.
– Tâm hồn đầy nữ tính và rất thủy chung, khát khao một tình yêu vĩnh hằng.
* Luyện tập:
Có nhiều bài thơ, câu thơ so sánh tình yêu với sóng và biển. Hãy sưu tầm những câu thơ, bài thơ đó.
Gợi ý:
+ “Anh xin làm sóng biếc
hôn mãi cát vàng em”
( Xuân Diệu, Biển )
+ “Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu, về đâu”
( Xuân Quỳnh, Thuyền và biển )
SOẠN BÀI SÓNG, ngắn 2
XUÂN QUỲNH
A. KIẾN THỨC CƠ BẢN
I. TÁC GIẢ:
1. Tiểu Sử
– Xuân Quỳnh (1942-1988) tên khai sinh là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, quê xã La Khê, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Tây, nay là Hà Nội.
– Xuất thân trong một gia đình công chức, mồ côi mẹ từ nhỏ, ở với bà nội. Tháng 2 năm 1955, Xuân Quỳnh được tuyển vào Đoàn Văn người lao động dân Trung ương và được tập huấn thành diễn viên múa.
– Từ năm 1962 tới 1964, Xuân Quỳnh học Trường bồi dưỡng những người viết văn trẻ (khóa I) của Hội Nhà văn Việt Nam. Sau lúc học xong, làm việc tại Báo Văn nghệ, Báo Phụ nữ Việt Nam.
– Là hội viên từ năm 1967, ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III. Năm 1973, Xuân Quỳnh thành thân với nhà viết kịch, thi sĩ Lưu Quang Vũ.
– Từ năm 1978 tới lúc mất Xuân Quỳnh làm chỉnh sửa viên Nhà xuất bản Tác phẩm mới. Xuân Quỳnh mất ngày 29 tháng 8 năm 1988 trong một tai nạn giao thông tại đầu cầu Phú Lương, thành thị Hải Dương.
– Xuân Quỳnh được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.
2. Sự nghiệp văn học
Tác phẩm tiêu biểu: Tơ tằm – Chồi biếc (in chung với Cẩm Lai, 1963), Hoa dọc hào chiến đấu (1968), Gió Lào cát trắng (1974), Lời ru trên mặt đất (1978), Sân ga chiều em đi (1984), Hoa cỏ may (1989)…
3. Phong cách
– Thơ Xuân Quỳnh giàu xúc cảm với những cung bậc không giống nhau nhưng bao giờ cũng trọn vẹn xúc cảm như chính tính cách luôn hết mình với đời, với người.
– Thơ Xuân Quỳnh rộn rực hạnh phúc đắm say, nhưng nhiều lúc cũng khổ cực, đầy suy tư, triết lí. Tiếng nói thơ Xuân Quỳnh dịu dàng, thắm thiết, nồng nàn, nhưng cũng đầy táo tợn của một trái tim phụ nữ vừa làm thơ vừa làm vợ, làm mẹ.
II. TÁC PHẨM SÓNG
1. Hoàn cảnh sáng tác
– Bài thơ Sóng được viết vào ngày 29 – 12 – 1967 tại Thái Bình, in trong tập Hoa dọc hào chiến đấu.
– Cùng với Thuyền và biển, Sóng là bài thơ tình thuộc loại hay nhất của Xuân Quỳnh và cũng là của thơ hiện đại Việt Nam.
2. Những trị giá nội dung, nghệ thuật
– Bài thơ được kết cấu trên cơ sở nhận thức tương đồng, hoà hợp giữa hai hình tượng trữ tình: sóng và em.
– Cô gái đang yêu trong bài thơ đối diện với tình yêu như đối diện với đại dương rộng lớn, cô tìm thấy sự đồng điệu giữa mình và con sóng.
– Ở mỗi khổ thơ, sóng hiện lên một dung mạo, một ý nghĩa. Qua mỗi khám phá về sóng, em lại thấy mình trong đó.
– Khổ 1 và 2: + Tự bạch về những trạng thái tâm lí phức tạp của lòng mình, nhân vật trữ tình cảm thu được nét tương đồng giữa sóng và khát vọng tình yêu của tuổi xanh.
+ Sóng – Tình yêu luôn tồn tại trong trạng thái đối cực: dữ dội, ồn ĩ dịu êm, lặng lẽ nhưng trạng thái lặng dịu êm, lặng lẽ mới là điểm tụ hội của mọi xao động tâm tư.
+ Sóng – tình yêu ko chấp nhận giới hạn chật hẹp, luôn khao vươn tới cái lớn lao, đồng cảm, đồng điệu để thoát khỏi sự tầm thường nhỏ hẹp: “Sông ko hiểu nổi mình / Sóng tìm ra tận bể”.
– Khổ 3 và 4: + Đối diện với biển, nhân vật trữ tình suy tư về điểm khởi nguồn của sóng: “Từ nơi nào sóng lên?”. Đây là suy tư muôn thuở của con người – nhận thức, lí giải về sóng: “Sóng từ khi gió | Gió từ khi đâu?”.
+ Nhưng cái đích là muốn xác định thật rành rọt điểm mở màn của tình yêu trong chính bản thân mình để rồi bất thần thú nhận sự bất lực của mình:
“Em cũng ko biết nữa / Lúc nào ta yêu nhau”.
+ Hai câu thơ xuất hiện thật bất thần, giọng điệu như bối rối lúc nghĩ về khởi điểm, khởi nguồn tình yêu của chính mình. Vị trí của các câu thơ dường như có sự xáo trộn. Nội dung và cách nói đấy đã góp phần kì ảo hoá tình yêu khiến tình yêu lung linh huyền diệu hơn.
– Khổ 5, 6 và 7: + Âm hưởng đoạn thơ là âm hưởng khẳng định, âm hưởng của niềm tin. Nỗi nhớ được diễn tả thật mãnh liệt, da diết hiển hiện trong mọi chiều kích của ko gian, thời kì, trạng thái của cuộc sống. Hàng loạt các từ ngữ trái nghĩa hiện diện trong khổ thơ:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm ko ngủ được.
+ Giữa bốn câu đầu khổ và hai câu cuối khổ là một sự so sánh, đối chiếu bạo dạn: Lòng em nhớ tới anh / Cả trong mơ còn thức. Sự khát khao hướng về nhau, có nhau và sự bộc bạch niềm tin tuyệt đối vào lòng chung thuỷ được trình bày thật dứt khoát qua các câu khẳng định tuyệt đối (Dẫu… dẫu… cũng… chẳng… dù…).
+ Điều đáng nói là niềm tin đấy ko hề đơn giản nhưng mà phải qua phấn đấu gian nan. Các từ trái nghĩa được huy động để trình bày giác quan hiện thực sắc sảo đấy (xuôi / ngược; phương Bắc / phương Nam; đại dương / bờ).
+ Nhân vật trữ tự tình bạch thật tâm nhưng mà mãnh liệt nỗi nhớ, khát vọng thuỷ chung; nỗi khát khao hướng về nhau, có nhau. Trạng thái tâm hồn đấy vừa mạnh mẽ vừa sâu lắng quyện hoà trong những quan sát và suy tư từ con sóng.
– Khổ 8 + 9: + Suy tư về cuộc đời hữu hạn trong dòng thời kì vô thuỷ vô chung, thi sĩ mong ước được sống vĩnh hằng lúc hoá thân thành sóng. Khát vọng đấy mang một trị giá văn hoá lớn, tạo nên sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung, giữa hữu hạn và vĩnh hằng.
+ Xét về phương diện cấu tứ: vẻ đẹp của bài thơ là sự đan xen cộng hưởng của hai hình tượng sóng và em. Mượn con sóng biển, thi sĩ đã diễn tả được những lớp sóng lòng nhiều nhiều cung bậc, sắc thái xúc cảm nên âm điệu bài thơ là sự hoà trộn âm thanh, nhịp độ của sóng với những trằn trọc, khát khao, thương nhớ, hờn giận… trong lòng người con gái đang yêu.
+ Về âm hưởng: sử dụng thể thơ năm chữ, Xuân Quỳnh đã rất linh hoạt, phóng túng lúc ngắt nhịp, phối âm, nhất là “tạo ra các cặp từ, các vế câu, các cặp câu, thậm chí ngay cả các khổ thơ cũng tạo nên các cặp đi liền kề, kế tiếp luân phiên đắp đổi nhau về bằng trắc”, nên đã khắc họa được nhịp sống lúc dịu êm, thong dong, lúc dồn dập, dữ dội.
B. TỰ LUẬN
1. Biểu tượng “sóng” trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh
Gợi ý làm bài
– Sóng là hiện tượng tự nhiên, luôn xuất hiện trên biển và luôn vận động cùng hướng vỗ vào bờ. Vì lẽ đó, nhịp sóng triền miên là biểu tượng của sự thuỷ chung, ko ngừng nghỉ, mãi hướng về một cái đích duy nhất của cuộc đời…
– Lẽ tất nhiên, những phẩm chất đó từ lâu đã được các nghệ sĩ sử dụng để nói về tình yêu. Nhịp vỗ của sóng mang cả khối tình người nồng ấm, xôn xao.
– Với Xuân Quỳnh, qua việc quan sát và thấu hiểu thực chất sóng, nữ sĩ đã thông minh được hình tượng thơ đẹp, biểu tượng cho tình yêu thắm thiết, mạnh mẽ và rất đỗi thật tâm.
– Trong bài thơ, kể cả nhan đề, Xuân Quỳnh mười một lần nhắc tới từ “sóng”. Sóng trên đại dương mênh mông cũng chính là sóng lòng người con gái.
– Trước hết, đây là những con sóng tình ko bó hẹp trong một ko gian chật hẹp, muốn tìm tới với những xúc cảm dữ dội và tự do: “Sông ko hiểu nỗi mình / Sóng tìm ra tận bể”.
– Khát vọng tình yêu tựa những con sóng vĩnh hằng, những con sóng đang trào dâng trong những trái tim rộn rực tình yêu lứa đôi. Sóng là biểu tượng muôn thuở của tình yêu. Nó da diết, bổi hổi, nó vĩnh hằng trong lồng ngực trẻ như sóng vĩnh hằng trong lòng biến cả:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bổi hổi trong ngực trẻ
– Sóng cũng chính là nỗi nhớ thao thức trong lòng. Sóng xuất hiện mọi nơi, sóng ẩn “dưới lòng sông sâu”, sóng hiện “trên mặt nước”, sóng chạy đua cùng thời kì:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm ko ngủ được
– Mượn biểu tượng sóng, thi sĩ còn bộc lộ được nỗi băn khoăn trong lòng trước cái hữu hạn của đời người và cái vô hạn của tình yêu, để hướng tới sự vĩnh hằng của tình yêu, nơi mọi trái tim yêu cùng ngân lên khúc nồng say, chung thuỷ:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để nghìn năm còn lỗ
– Hình tượng sóng trình bày được tâm hồn trẻ trung, sôi nổi, mãnh liệt của Xuân Quỳnh. Một cô gái muốn chủ động yêu chứ ko phải thích được người khác yêu, thích sự vận động để tới với lòng thuỷ chung muôn thuở. Quan niệm tình yêu của Xuân Quỳnh mới mẻ, táo tợn, nhưng vẫn gắn kết vững chắc với truyền thống đạo lí của dân tộc.
– Sử dụng cặp biểu tượng sóng và bờ ko phải là thông minh mới mẻ của Xuân Quỳnh. Trong ca dao xưa và thơ cổ, ta bắt gặp các cặp biểu tượng thuyền và biển, bến và thuyền, bướm và hoa, sóng và bờ. Nhưng trong thơ cổ, hình ảnh biểu tượng cho người con gái thường đứng yên, yên ắng, ngóng đợi, người đàn ông xê dịch, tìm tới… còn với Xuân Quỳnh, biểu tượng cho người con gái lại xê dịch, bờ bến nơi sóng tìm tới thì đứng yên. Tính cách mệnh trong tư tưởng nghệ thuật thơ Xuân Quỳnh táo tợn nhất là ở điểm này.
– Từ biểu tượng “sóng”, Xuân Quỳnh cho ta thấy vẻ đẹp kì diệu trong tâm hồn người phụ nữ đang yêu. Với tình yêu thật tâm, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống trọn vẹn, sống rất mực, tận cùng của sự hiến dâng. Yêu là da diết nhớ. Người phụ nữ đấy khát khao được hòa nhập vĩnh viễn trong tình yêu. Tình yêu của sự nồng nàn, say đắm, thủy chung.
2. Trình diễn (thành bài viết hoàn chỉnh) suy nghĩ của anh (chị) về bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh.
Trong nền văn học bác học, lúc viết về tình yêu, người chủ động tấn công hoặc thổ lộ tình cảm là nam giới. Phụ nữ, với thiên chức là phái yếu nên thường tiêu cực trong tình yêu của mình. Và hẳn nhiên họ là nhân vật luôn chịu thua thiệt. Tình trạng đó kéo dài ngót cả vài mươi thế kỉ. Cho tới lúc chủ nghĩa lãng mạn ra đời, cái tôi con người được khẳng định và cùng với nó, những vấn đề thuộc về nữ quyền cũng được quan tâm. Người phụ nữ Ét-xmê-ran-đa (Nhà thờ Đức bà Pa-ri) đường hoàng bước vào văn học với nét yêu kiều, sự trong trắng thánh thiện hàng đầu trong sáng tác của Vích-to Huy-gô. Với thiên tài nghệ thuật Hen-rích Hai-nơ, người thiếu nữ dành quyền thổ lộ tình yêu:
Em yêu tôi tôi biết
Tôi phát hiện lâu rồi
Nhưng lúc em thổ lộ
Tôi giật thót cả người.
Trong ca dao của người Việt, nhiều lần ta bắt gặp tâm trạng của người con gái thao thức với tình yêu của mình:
Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Trông trời mau sáng ra đường gặp anh
Hay chao chát hơn trong thế chủ động tấn công:
Thấy anh như thấy mặt trời
Chói chang khó ngó, trao lời khó trao
Nhưng phải tới Xuân Quỳnh, nỗi khát vọng tình yêu thật tâm, hồn hậu mới được diễn tả một cách thật tâm, táo tợn nhất. Sóng là tiếng lòng, là mảnh tình mến thương nồng nàn cất lên từ sâu thẳm đại dương của trái tim yêu.
Đấy là tình yêu lứa đôi. Chuyện tình cảm này lạ trong chính sự mênh mông ko bờ bến của nó. Trái tim yêu và cương thổ tình yêu ko xác định giới hạn luôn được ví với đại dương bao là nơi mặt trời yêu ko bao giờ lặn tắt. Hai-nơ cũng đã hình tượng hoá thành công cái sự yêu này:
Mặt trời tim ta đó
Rừng rực ánh lửa hồng
Trái tim đang lặn xuống
Một biến tình mênh mông.
Lại vẫn là chuyện thuyền và biển, mặt trời và đại dương rộng lớn muôn thuở luôn xuất hiện trong những vần thơ yêu. Phải chăng đó chính là hình ảnh “thiên địa đa tình” để phô diễn tình người rộng lớn trong cái sự yêu của nhân loại?
Dữ dội và dịu êm
Ôn ào và lặng lẽ
Sông ko hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Bài thơ mở đầu bằng những sắc thái tương phản: dữ dội – dịu êm, ồn ĩ – lặng lẽ, ở lại – ra đi của sóng và sông. Những cung bậc cảm chênh chao lúc nào cũng tồn tại trong thế chuyển động, bởi tình yêu là thứ ko bao giờ chịu đứng yên nhưng mà luôn tìm cách giao cảm và hỏi được giao cảm.
Câu thơ năm chữ giàu nhạc tính, thích hợp với nhịp độ sóng trùng điệp, triền miên trên hành trình đi tìm ý nghĩa của tồn tại, tìm người “hiểu mình”. Những tính từ ngược nghĩa được cấu trúc theo từng cặp, vừa trình bày được nhịp sóng, sự vận động của sóng và cũng gợi lên sóng đôi, liền cặp của tình yêu tuổi xanh.
Nhịp thơ nối dài liên tục, như ko có sự ngưng nghỉ của những con sóng, của những trái tim khát khao được yêu. Con sóng trên đại đương là sự hiện hình của con sóng trong lòng thiếu nữ đang yêu. Kì lạ thay chính người con gái phát xuất hiện cái quy luật nghìn đời đấy. Sự thấu hiểu xuất phát từ sự đồng điệu. Thiếu nữ với tình yêu bỏng cháy của mình khám phá được sự đồng dạng:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bổi hổi trong ngực trẻ
Ở đây, Xuân Quỳnh ko mô tả con sóng theo cách của Xuân Diệu nhưng mà chỉ khắc hoạ thần thái con sóng (dữ dội, dịu êm, ồn ĩ,…), sự vĩnh hằng của sóng để diễn tả thực chất của tình yêu. Những con sóng vĩnh hằng thì tình yêu cũng sẽ luôn trường cửu với thời kì. Kiểu tình yêu nhưng mà Xuân Quỳnh truy tìm là tình yêu tuyệt đối, tình yêu mang tầm vóc vũ trụ của sóng, biển và đất, trời được sinh thành từ thuở khai thiên lập địa cho tới ngày Trái Đất thôi ngừng quay.
Đại từ ôi đặt ở đầu khổ thơ thứ hai cho thấy một tâm trạng đang phân vân giữa bao điều suy ngẫm của trái tim yêu: con sóng là thế, tình yêu là thế,… nhưng khởi nguồn của chúng là đâu? Phải chăng tìm ra cội nguồn của chúng là tìm ra cội nguồn và thực chất của tình yêu:
Sóng từ khi gió
Gió từ khi đâu?
Em cũng ko biết nữa
Lúc nào ta yêu nhau
Lời thơ mộc mạc, như thể tự kiểm điểm tri thức của mình: Sóng từ khi gió / Gió từ khi đâu? Tính chất điệp, vắt dòng này mở ra một cuộc truy đuổi triền miên để tìm ra “thủ phạm” gây nên sóng. Thi sĩ ko thể trả lời. Hình như sự tồn tại của sóng là một mặc định của tạo hoá. Có đất trời, có sông biển,… là có sóng. Cũng vậy, có con người là có tình yêu, miễn phải truy tìm xuất xứ. Bởi như một hàm ý, tình yêu nếu tìm được nguồn cội, có nghĩa con người ta biết họ yêu nhau vì cái gì thì đấy ko còn là tình yêu nữa. Lời tự thú hồn nhiên của người con gái về sự bất lực của mình trong lúc đi tìm cái nguyên nhân của tình yêu lại chính là lời bộc bạch tình cảm thật tâm, nồng thắm nhất. Lời “ko biết” đấy chính là lời thú nhận đầy đủ nhất rằng mình đang yêu, yêu sâu nặng, yêu tới mức… “ko biết nữa”.
Tới đây, hình tượng con sóng thực, con sóng trên đại dương ko còn là khách thể bên ngoài để người thiếu nữ đối sánh với tình cảm của mình. Lúc đã thấu hiểu tình yêu đã tới, thấu hiểu tình cảm của mình đã vận động tới một “bờ bến” thì con sóng đó trở thành sóng lòng, bởi nơi “lòng sâu” đại dương kia làm gì có sóng?
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm ko ngủ được
Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức
Anh là bờ, em là sóng. Khác với Xuân Diệu: em là bờ, anh là sóng. Điều này cũng dễ hiểu vì Xuân Diệu là nam thi sĩ. Người đàn ông thường chủ động trong tình yêu. Thế nhưng mà nay, Xuân Quỳnh trong sự hồn nhiên của mình lại lấy mình làm sóng. Sự truất quyền đàn ông ở nơi nữ sĩ diễn ra ko ồn ĩ, khoe mẽ nhưng quyết liệt biết bao. Phong cách Xuân Quỳnh tuy trái ngược với Hồ Xuân Hương, nhưng mục tiêu và hiệu quả thì chẳng kém gì nhau.
Nỗi nhớ của trái tim yêu đan dày trong ko gian (lòng sâu, mặt nước), thời kì (ngày đêm). Cũng sử dụng lối ẩn dụ của ca dao xưa: sóng và bờ tương ứng với em và anh, nhưng cách biểu lộ tình cảm thì trực tiếp: nhớ tới mức ko chỉ ko ngủ được nhưng mà tới cả trong mơ cũng còn nhớ. Nỗi nhớ đã đi vào vô thức. Chứng tỏ cái sự nhớ đấy đã luôn túc trực, như những con sóng cứ miệt mài ngày đêm hướng vào bờ.
Đường biên của ko gian nỗi nhớ cứ liên tục bị xoá bỏ, nới rộng:
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Bắc và nam là hai lương từ phiếm chỉ để ngụ ý tới ko gian rộng lớn ko bờ bến. Trong hành trình mở nước của dân tộc, người Việt vận động từ bắc vào nam. Bởi vậy cách nói thích hợp phải là xuôi vào nam, ngược ra bắc. Xuân Quỳnh, trong cảm thức nổi loạn của mình, nói trái lại. Hoặc khác đi là với tình yêu trào dâng vô bờ, người con gái đấy ko thể phân biệt được chiều hướng? Dẫu sao thì điều tác giả muốn nói ở đây là trong bất kỳ hành động (xuôi, ngược) nào, trong đó tình cảnh nào, em cũng luôn hướng về anh.
Có nét tinh nghịch, hóm hỉnh rất nữ tính trong lối diễn tả thơ Xuân Quỳnh. Thi sĩ bảo là ko biết lúc nào “ta yêu nhau”, nhưng chính qua sự diễn bày tâm trạng ta biết nỗi nhớ là tín hiệu của tình yêu. Lúc nhớ nhau tới cồn cào da thịt thì đây là lúc con người ta yêu nhau.
Tố Hữu đã diễn tả rất hình tượng nỗi nhớ nhung da diết của tâm hồn đang yêu:
Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương
(Việt Bắc).
Nhưng với Xuân Quỳnh, nỗi nhớ là tín hiệu và cũng đồng thời là một thực chất quan trọng của tình yêu. Lúc hết nhớ, tình yêu đã phai tàn.
Ở khổ thơ thứ tám, con sóng lại tách ra để trở về với nguyên hình là con sóng của đại dương:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Trong quan hệ sóng và “em”, thi sĩ cũng sắp đặt theo “nhịp sóng”, đây là sự “nhập” bờ và “tách” bờ. Mở đầu bài thơ, sóng là sóng, em là em, tới các khổ thơ giữa, sóng là em. Tới khổ thơ này, sóng lại là sóng. Nhưng tới khổ thơ cuối, em chính là sóng.
Có sự chuyển đổi trên hành trình tìm tới bờ bến yêu đấy: ban sơ sóng là em (mượn tự nhiên để nói chuyện con người), sau cuối em là sóng: con người là chủ sở hữu của nỗi lòng sóng kia; ko có tình yêu của con người thì muôn thuở sống vẫn cứ là vô tri vô giác, vỗ bờ một cách quán tính vĩnh hằng. .
Từ cách đối sánh lạ mắt này, giọng thơ chuyển mạch, tiếp nối với nỗi lòng người đang yêu ở khía cạnh những thử thách trên trục đường tình. Xuân Quỳnh ko mô tả các cung bậc, sắc thái yêu nhưng mà đi trị nhận tình yêu ở khía cạnh hiến dâng và khát khao hoà nhập, dẫu biệt sự hoà nhập kia vẫn chỉ luôn là vọng tưởng:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn qua đi
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Sự mỏng manh của kiếp người cũng là sự mỏng manh của kiếp tình. Con người đã ko trường cửu thì làm gì có tình yêu trường cửu? Tuổi thanh xuân rồi sẽ chóng qua. Năm tháng vẫn lặng lẽ đi qua cuộc đời nhưng mà cuộc đời đâu thể níu giữ. Cảm giác về sự hữu hạn càng thôi thúc thêm hàng độ yêu. Và càng yêu nhau say đắm, người đang yêu sẽ càng cảm thấy bất an trước sự nỗi chia li. Hình ảnh mây, biển và trời gợi lại cảnh trăng và nước trong thơ Hàn Mặc Tử: Có chở trăng về kịp tối nay? Nhưng cả hai cũng vẫn cứ gợi cảm thức chia li: Như biển hiu dẫu rộng / Mây vẫn bay về xa.
Tình yêu ko vĩnh hằng bởi chính sự vô bờ của nó trong sự hữu hạn của kiếp đời. Nhưng có một nghịch lí là càng yêu tha thiết con người càng ko thể nào hiểu hết được bờ bến tình yêu. Phải chăng vì điều này nhưng mà bao giờ và lúc nào con người cũng khát khao yêu và luôn muốn nói chuyện tình yêu? Đại thi hào Ta-go đã diễn tả rất thâm thúy cảm nhận này: “Trái tim anh ở gần em như chính đời em vậy ! Nhưng chẳng bao giờ em hiểu trọn nó đâu” (It is as near to you as your life / but you can never wholly know it).
Tình yêu sẽ ko vĩnh hằng như sóng. Vậy thì sao ko gửi tình yêu vào sóng đấy? Xuân Quỳnh quả rất khôn ngoan lúc tức khắc thực hiện ngay điều này:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để nghìn năm còn vỗ.
Một mặt là để tình yêu sống mãi muôn thuở, mặt khác lại khẳng định sự hiến dâng hết mình. Mọi đường gân thớ thịt, mọi xúc cảm suy nghĩ,… đều mong muốn được hoá thân vào ngọn sóng để hướng tới bờ bến yêu. Sóng vĩnh hằng thì tình yêu đấy cũng vĩnh hằng. Chỉ có điều là tới đây, có nhẽ tình yêu đấy ko còn là tình cảm riêng tư của một vài trai gái nữa nhưng mà trở thành biểu tượng cho mọi tình yêu nói chung. Hiện tồn cho mọi cung bậc tình yêu của bất kì kẻ nào biết yêu trên đời.
Xuân Quỳnh, đó là một tâm hồn thật tâm, sôi nổi và mạnh mẽ, hết mình trong tình yêu, người nổi tiếng với quan niệm:
Vì tình yêu muôn thuở
Có bao giờ đứng yên
(Truyền và biển).
Từ quan niệm tình yêu “động” này, Xuân Quỳnh đã tước đi đặc quyền của cánh mày râu để khẳng định tình yêu đẹp của phái yếu. Nhưng dẫu có dữ dội tới bao nhiêu đi chăng nữa, thì âm hưởng chung trong toàn thể bài thơ Sóng vẫn là âm điệu trữ tình sâu lắng tựa hơi thở nhẹ, thì thầm lan toả khắp hồn thơ.
——————HẾT——————-
Ngoài nội dung ở trên, các em có thể tìm hiểu thêm phần Cảm nhận về Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ nhằm sẵn sàng cho bài học này.
Kế bên nội dung đã học, các em cần sẵn sàng bài học sắp tới với phần Soạn bài Luật thơ (tiếp theo) để nắm vững những tri thức Ngữ Văn 12 của mình.
https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-song-38340n
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
Bạn thấy bài viết Soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh bên dưới để hkmobile.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website hkmobile.vn
Phân mục: Văn học
#Soạn #bài #Sóng #của #Xuân #Quỳnh
Bạn thấy bài viết Soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh bên dưới để hkmobile.vn Nghĩacó thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: hkmobile.vn của hkmobile.vn
Nhớ để nguồn: Soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh